Μια υπόθεση ξυλοδαρμού δύο συννυφάδων στο χωριό Ανυφί (28.2.1825) είχε απρόβλεπτες και σοβαρές συνέπειες για την υγεία της μιας απ’ αυτές. Το γεγονός έφτασε σε πρώτη φάση στο Υπουργείο της Αστυνομίας, στο οποίο προΐστατο τότε προσωρινά ο Υπουργός των Εσωτερι­κών Γρηγόριος Δικαίος ή Παπαφλέσσας. Με τη μεσολάβηση, όμως, των Δημογερόντων του Ναυπλίου οι αντίδικοι συμβιβάστηκαν με την προϋπόθεση να καταβληθούν στην παθούσα 50 γρόσια από το σύζυγο της δράστιδας, για τα «χασομέρια» και τα έξοδα θεραπείας της.

Η υγεία, όμως, της παθούσας, η οποία ήταν έγκυος, επιδεινώθηκε με αποτέλεσμα την απο­βολή του εμβρύου και σοβαρό κίνδυνο της υ­γείας της. Η υπόθεση πλέον παίρνει νέα τροπή. Οι οικείοι της απευθύνονται και πάλι στο Υ­πουργείο της Αστυνομίας, ζητώντας να επιβλη­θούν κυρώσεις στη δράστιδα. Το Υπουργείο διατάσσει «εξιχνίαση της αληθείας», ένα είδος πραγματογνωμοσύνης σε συνδυασμό με ανακρι­τική διερεύνηση της υπόθεσης. Ο εξιχνιαστής, κάποιος Κωνσταντίνος, κατά πάσα πιθανότητα γιατρός, αποφεύγει τελικά να αποφανθεί, αν η αποβολή, οφείλεται στον προηγηθέντα ξυλο­δαρμό, «εθελοντής δια τον φόβον μη δείξει καταφρόνησιν εις τον εξοχώτατον Υπονργόν της Αστυνομίας, όστις προς τη συνέσει έχει κτήμα και την ιατρικήν πολυμάθειαν». Αξίζει, όμως, να σταθεί κανείς στον τρόπο, με τον οποίο διατυ­πώνει τις διαπιστώσεις του.

Τα αρχεία δε μας διαφωτίζουν για την τελική έκβαση της υπόθεσης, όμως τα έγγραφα που συγκεντρώσαμε από τα Γενικά Αρχεία του Κρά­τους είναι αρκετά ενδιαφέροντα για τον τρόπο απονομής της ποινικής δικαιοσύνης της εποχής εκείνης¹.

Προς το Έξοχον Υπουργείον της Αστυνομίας

Η αναφερομένη δηλοποιεί χθες ελθούσης της Γυνής του Τάσου Γκάτζη εις την οικίαν μου και περί ουτιδανών πραγμάτων λογομαχίαν συστησαμένη απετόλμησε τέλος πάντων να απλώση χείρας επ’ εμέ και να βαλθή τόσον θηριωδώς και απανθρώπως κατ’ επάνω μου, ώστε εξέμαξε τας τρίχας εκ της κεφαλής μου, καταπληγώσας εις όλον μου το σώμα.

Καταφεύγω λοιπόν εις το έξοχον τούτο Υ­πονργείον ίνα επαναγαγών αυτήν ενταύθα, κάμη την δικαίαν εκδίκησιν και ανήκουσαν των κα­κών της πράξεων. Μένω ευσεβάστως η ταπεινή δούλη.

τη α’μαρτίου 1825, Ανιφή

Εβγενήα

Αρ. 465

Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος

Το Υπουργείον της Αστυνομίας Προς τον Γεν. Αστυνόμον Ναυπλίου

Διατάττεσαι άμα λάβης την παρούσαν αμέσως
να στείλης εις τον χωρίον Ανιφή και να φέρης
ενταύθα τη γυναίκα του Τάσου Γκάτζη και αναφέρης.
Ι Εν Ναυπλίω τη 2 Μαρτίου 1825

Δια τον Υπουργόν των Εσωτερικών και ο προσωρινώς της Αστυνομίας Ο Γεν. Γραμματεύς Γ. Γλαράκης

Διορισθείς παρά του Υπουργείου της Αστυ­νομίας να εξετάσω λεπτομερώς και ακριβώς την επομένην εγκληματικήν υπόθεσιν, ανεχώρησα επ’ αυτώ τούτω εις Αργός, όπου κείται κλινή­ρης η ενάγουσα. Συνήθροισα δ’ εκεί όσα διδόμενα ηδυνήθην με την συνήθην εις παρομοίας περιστάσεις αυστηρότητα και αφιλοπροσωπείαν. Θέλων τώρα κατά την προσταγήν του ειρημένου αξιοτίμου Υπουργείου, να δηλοποιήσω εις αυτό το ευρεθέν, έκρινα αρμοδιώτατον δια περισσοτέραν σαφήνειαν να κάμω τούτο τρόπον τινά αφηγηματικώς, αποφεύγων ούτως εκούσιος το (…), το οποίον εκρίθη αλλαχού κατάλληλον εις τας τοιαύτας δικαστικοϊατρικάς πραγμα­τείας.

Εις το χωρίον Ανιφί τρεις εβδομάδας προ του Πάσχα ήλθον αι δύο σύνυμφοι, Ευγενία, γυνή του Κωνσταντίου Γκάτζη, και Ελένη του Τάσου Γκάτζη γυνή εις έριν περί όνου σχεδόν σκιάς. Εις την φιλονεικίαν αυτήν ρίπτει κατά γης την Ευγενίαν η ευρωστέρα και στείρα Ελένη, την βάλλει εμπρόμυτα, γονατίζει εις την μέσην της και από το υποκάμισον υπό κάτω χώνει τας δύο της χείρας εμμανώς και αρχίζει να σχίζει με τους όνυχάς της την υπογάστριον χώρας της κοιλίας. Η Ευγενία τραυματιζομένη ούτως ελεεινώς και απανθρώπως, εφώναξεν εις βοήθειαν, την οποίαν και έλαβεν από τινας των γειτονισ­σών. Ότι η Ευγενία εδάρη και επληγώθη από την Ελένην μαρτυρεί όλον το χωρίον, κατά τον λόγον της, και μία μαιεύτρια εν Ναυπλίω προσέ­τι, ήτις είδεν ιδίοις όμμασι τας πληγάς εις το ρηθέν μέρος του σώματος. Συνέβη δε εις τον καιρόν τούτον και μικρά μητρορραγία εις την Ευγενίαν, ήτις ήτον έγκυος τότε τριών μηνών. Και δια την εντροπήν και δια το φιλέκδικον θέλουσα η Ευγενία να εκδικηθή την αντίπαλόν της, ήλθεν ομού με τους ιδικούς της εις Ναύπλιον και αναφέρθη εις το Υπουργείον του Παππά Φλέσα². Το Υπουργείον τούτο έστειλεν ανθρώπους εις το χωρίον Ανιφή, το οποίον εί­ναι της επαρχίας του Ναυπλίου δια να φέρωσι την Ελένην, αλλ’ εκείνη εκρύβη και δεν ήλθεν εις Ναύπλιον. Εν τω μεταξύ δε, εμεσίτευσαν οι δημογέροντες, ως λέγεται, του Ναυπλίου και διορθώθη το πράγμα επί τούτω να πληρώση ο ανήρ της Ελένης εις την πληγωθείσαν Ευγενίαν γρόσια πεντήκοντα δια το χασομέριόν της και τα έξοδα τα οποία έκαμε δια την θεραπείαν της. Είχον περάσει οκτώ ημέραι από της ανιαρός ε­κείνης μονομαχίας, οπότε ακολούθησεν εις την Ευγενίαν και δευτέρα αιμορραγία της μήτρας, ή­τις και αύτη δεν ήτον μεγάλη. Αλλ’ έκτοτε ηδυνάτησεν η γυνή και δια τούτο φιλησθένη πάμπολυ. Τόσον δε μάλιστα, ώστε μετά 35 ημέρας από της ημέρας του τραυματιστικού αγώνος, καθ΄ οδόν πλησίον του Άργους, αναχωρήσασα δηλαδή από Ανιφίν δι’ Άργος, συνέβη την πληγείσαν Ευγενίαν μεγάλη και σφοδρά αιμορ­ραγία της μήτρας, ήτις και επέφερεν και την αποβολήν του νηπίου. Το επίσημον της αιμορ­ραγίας φαίνεται και από τα τότε φορέματά της, τα οποία ίδον σχεδόν βεβαμμένα εις το αίμα. Ταυτοχρόνως έγινεν και πρόπτωσις της μήτρας τελεία. Βοσκός τις έδωκεν την είδησιν εις τους εν Άργει συγγενείς της, οι οποίοι μετά μιας μαμής προς βοήθειάν της συνδραμόντες, εύρηκαν την γυναίκα βεβυθισμένην εις τα αίματα και σχεδόν ημίνεκρον και ημιθανή. Αφού η μαμμή έβαλεν οπίσω εις τον τόπον της την μήτραν, με τους πόδας εφέρθη η πάσχουσα εις Άργος, ό­που είναι ακόμη εις τον κράββατον. Εκράχθη αμέσως (προ οκτώ ημερών απέβαλεν η γυνή το νήπιον) ο εμπειρικός ιατρός Τσιανέτης, όστις και την θεραπεύει ακόμη. Εις την κλινικήν εξέτασίν μου εύρηκα την γυναίκα με πυρετόν χαρακτήρος φλογισικού και πόνους σφοδρούς και σταθερούς ad regionem hyppogasteriam et lumbos, την φλεγμονικήν φλόγωσιν της (…) των πλευρών της εξαιρέτως δεικνύονται. Πέραν δε τούτοις ίδον και τα πανία, τα οποία είχε η γυνή υπό κάτω εις την (…), κομμάτιον φλέγματος πη­κτού και εμπυοειδούς, την διάλυσιν της φλογώσεως αυτής απο(…). Η μήτρα ήτο σκληρά εις την επαφήν. Εύρηκα και το νήπιον ολίγον σεσηπός, το οποίον έως εχθές εφυλάτετο εις το μέ­λι.

Ενταύθα ήθελεν είναι ο κατάλληλος τόπος, να προσεπιγράψω την κρίσιν μου περί του αν η γυνή απεβλήθη δια τον τραυματισμόν και ραβδισμόν αλλά το παραλείπω εθελοντής δια τον φόβον μη δείξω καταφρόνησιν εις τον εξοχώτατον Υπουργόν της Αστυνομίας³, όστις προς τη συνέσει έχει κτήμα και την ιατρικήν πολυμάθειαν.

Εν Ναυπλίω τη κ’ Απριλλίου 1825
Κωνσταντίνος

Προς το Έξοχον Υπουργείον της Αστυνομίας

Δια τον παρόντος εν φόβω θεού και βάρει συ­νειδήσεως γενομένου γράμματος μαρτυρώ η υ­ποφαινόμενη δημόσιος μαία (μαμμή) ότι την α’ Μαρτίου εν ω ήμην εις την οικίαν παπά Ανδριανοό Οικονόμου εις επίσκεψιν της παπαδίας αυτού, ούσης λεχώ, ήλθεν εκεί μία γυνή ονομαζόμενη Ευγενία από χωρίον ανηφύ και διεμαρτυρήθη ότι την έδειρε η συννυμφάδα της και ότι θέλει την ενάξει εις κριτήριον δικαιοσύνης, εν ταυτώ δε και έκλαιεν. Εγώ δε συμπάθειαν λαβούσα και θέλουσα να πληροφορηθώ αν οι λόγοι της επήγαζον από την αλήθειαν, ήτε να την ωφελήσω, ερεύνησα ακριβώς και έψαυσα την κοιλίαν, τους λαγώνας και παν επικίνδυνον μέ­ρος και εύρος αυτά καταδαρμένα και καταστιγμένα και την είπον ότι κινδυνεύει και το έμβρυόν της. Τούτο συνέβη τότε. Αυτό μαρτυρώ εκ κα­θαρός συνειδήσεως και χριστιανικής ψυχής. Εγένετο εν Ναυπλίω τη 20 Απριλίου 1825

Η δημόσιος μαία Ασήμω βεβαιώ

δια χειρός του γραφέως Α. Μαυροκεφάλου

ως αμαθής εις την γραφικήν.

Προς το Έξοχον Υπουργείον της Αστυνομίας

Από τας εγκλεισμένος αποδείξεις του εξιχνιαστού της αληθείας κ. Κωνσταντίνου, και της αξιόπιστου μάρτυρος Ασήμως της μαίας πληροφορείται το Έξοχον τούτο Υπουργείον, ό τι η Ελένη γυνή του Τάσου Γκάτζη ελθούσα παραλόγως εις έριδα με την συνύμφην της Ευ­γενία, ως ευρωστωτέρα, την έδειρε και της επλήγωσε τους λαγώνας τόσον, ώστε απεβλήθη από μικρού το έμβρυον. Η Ευγενία ενήγαγεν την αδικήσασαν εις το Υπουργείον των Εσωτερικών, αλλ’ εκείνη απέφυγε την δίκην και μεσολάβη­σαν οι δημογέροντες του Ναυπλίου και έλαβεν η ηδικημένη γρόσια 50 δια χρονοτριβήν και δεινοπάθειαν. Αλλ’ επειδή το πράγμα τώρα κατήντησεν εις το δυσχερές, απεβλήθη το έμβρυον και αύτη κλινήρης επί τόσος ημέρας και τόσα κατεξόδευσε, και ζημιούται τόσα, και δικαιότατον να δικαιωθή και μη δυναμένη αυτή δια το πάθος, μας απέστειλεν επίτηδες πληρεξουσίους δια να ενεργήσωμεν την δικαίωσίν της. Όθεν παρακαλούμεν το περί τα δίκαια εκτελεστικόν του Υπουργείου τούτου θερμώς να στείλη μία διαταγήν μεθ’ αποστολής στρατιωτών αρκετών, να έλθη η αδικήσασα Ελένη ενθάδε δια να εξετασθή το πράγμα, να αποδειχθή η αλήθεια και ν’ αποδοθή το δίκαιον, όπου ανήκει μεθ’ όλην αυτού την έκτασιν. Μένομεν δε εν τούτοις μ’ ό­λον το προσήκον σέβας τη 21 Απριλλίου 1925, εν Ναυπλίω Οι πατριώτες Οι επίτροποι της δεινοπαθείσης ο αδελφός της μάρκας τζαλούλας ο θείος της αναγνώστης του νάνου

Σημειώσεις;

Ι. Τα δυο πρώτα έγγραφα ακόκεινται στα ΓΑΚ, Αρχείον Αγώνος, Υπουργείον Αστυνομίας, φάκελλος 20, ενώ τα υπόλοιπα στο φάκελλο 22.

2. Πρόκειται για το Υπουργείο της Αστυνομίας.

3. Πρόκειται για το νέο Υπουργό της Αστυνομίας Δημή­τριο Δεσύλα,