Στα πλαίσια του ερευνητικού προγράμματος συνεργασίας με θέμα “Η πλατεία. Ευρωπαϊκή Πολιτισμική Κληρονομιά”, που εκπονήθηκε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο του Προγράμματος “Πολιτισμός 2000″ εκδόθηκε και το αντίστοιχο βιβλίο από τις εκδόσεις ΖΗΤΗ.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ B
Μάρω Καρδαμίτση Αδάμη, Καθηγήτρια ΕΜΠ, Υπεύθυνη των Αρχείων Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής

Mε μεγάλη χαρά τα Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής φιλοξενούν στους χώρους του Μουσείου Μπενάκη της οδού Πειραιώς την Έκθεση Πλατείες της Ευρώπης – Πλατείες για την Ευρώπη. Μία έκθεση που προέκυψε από ένα ερευνητικό πρόγραμμα με θέμα «Η πλατεία, Ευρωπαϊκή πολιτισμική κληρονομιά» και παρουσιάστηκε ήδη σε αρκετές χώρες της Ευρώπης που συμμετείχαν στο πρόγραμμα, ή που πλατείες τους παρουσιάζονταν σ’ αυτήν. Και σίγουρα δεν είναι τυχαίο που τα εγκαίνιά της έγιναν το 2007 στη Βενετία, αυτή τη μοναδική πολιτεία με τις αναρίθμητες μικρές, μεγάλες και πολύ μεγάλες πλατείες και πλατώματα (piazza, piazzetta, campo, campiello…).
Τώρα ήρθε η σειρά της Αθήνας που συμπεριλαμβάνεται στο ερευνητικό πρόγραμμα με τις δύο σημαντικότερες πλατείες της νέας Αθήνας, την πλατεία Ομονοίας και την πλατεία Συντάγματος, που κατέχουν δύο κορυφές του ορθογωνίου ισοσκελούς τριγώνου, του βασικού στοιχείου που πάνω του χαράχθηκε το σχέδιο της νέας πόλης της Αθήνας. Στην ορθή γωνία του τριγώνου, η Ομόνοια (πλατεία Ανακτόρων και στην συνέχεια πλατεία Όθωνος και τελικά Ομονοίας) και στις δύο άλλες γωνίες οι πλατείες Συντάγματος (πλατεία Μουσών – Ανακτόρων – Συντάγματος) και Κεραμεικού, που ποτέ δεν πραγματοποιήθηκε (στη διασταύρωση της οδού Ερμού με την οδό Πειραιώς στο λόφο του Αγίου Αθανασίου).
Στην έκθεση παρουσιάζεται μόνο η πλατεία Συντάγματος. Μία πλατεία που παρά τις πολλές τροποποιήσεις που υπέστη από το 1834 και ως σήμερα, διατηρεί σε βασικές γραμμές τον αρχικό της χαρακτήρα. Συνδεδεμένη άμεσα με το κτίριο των Ανακτόρων αρχικά και του Κοινοβουλίου σήμερα, στα πόδια του μνημείου του Αγνωστου Στρατιώτη, εξακολουθεί να είναι το κέντρο της σύγχρονης πόλης.
Εκτός όμως από τις δύο πλατείες της Αθήνας, η χώρα μας αντιπροσωπεύεται στην έκθεση αυτή από πέντε ακόμα πλατείες, της Θεσσαλονίκης, του Ναυπλίου, της Ρόδου, της Δράμας και της Πορταριάς. Από την παραδοσιακή πλατεία γύρω από τον αιωνόβιο πλάτανο, στην σύγχρονη πλατεία των αρχών του 21ού αιώνα. Ανάλογες είναι και οι επιλογές για τις άλλες ευρωπαϊκές πολιτείες.
Μέσα από τα πανώ της έκθεσης ξετυλίγεται η ιστορία της πλατείας, κοινωνικού και πολεοδομικού τόπου συγκέντρωσης και επικοινωνίας των ανθρώπων όλων των εποχών, από τη στιγμή που δημιουργείται ο πρώτος οικισμός μέχρι τις μέρες μας, με τις ιδιαιτερότητες του κάθε τόπου και της κάθε χρονικής περιόδου.
Την έκθεση επιμελήθηκαν οι φίλες συνάδελφοι καθηγήτριες της Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΑΠΘ Μ. Ανανιάδου – Τζημοπούλου και Α. Καραδήμου – Γερόλυμπου, μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής των ΑΝΑ, τις οποίες ευχαριστώ θερμά.
Θερμές ευχαριστίες οφείλω επίσης σ’ όλους όσοι εργάστηκαν για την πραγματοποίηση της έκθεσης και του καταλόγου που κρατάτε στα χέρια σας.

Αναλυτικά περιεχόμενα και πρόλογοι, δείγμα του βιβλίου σε pdf από τις εκδόσεις ΖΗΤΗ