Παλιά, πριν από το 1500, η πόλη του Ναυπλίου εκτεινόταν επάνω στο οχυρωμένο βράχο της Ακροναυπλίας. Λόγω της τουρκικής επίθεσης (1463-1479) και της εν τέλει κατάληψης μεγάλου τμήματος της Πελοποννήσου από τους Τούρκους, πολλοί κάτοικοι έφυγαν από αυτές τις περιοχές και πήγαν να εγκατασταθούν σε άλλα μέρη που κατείχαν ακόμα οι Βενετοί. Ήρθαν και στο Ναύπλιο. Όμως, η πόλη δε χωρούσε όλον αυτόν τον κόσμο.

Έτσι, ο Προβλεπτής Βαρθολομαίος Μίνιο (Minio) αποφάσισε να επεκταθεί η πόλη έξω από τα κάστρα της Ακροναυπλίας. Το 1500 οι Βενετοί επιχωμάτωσαν το ελώδες μέρος κάτω από το βράχο της Ακροναυπλίας και δημιούργησαν την «κάτω  πόλη», δηλαδή τη σημερινή πόλη του Ναυπλίου. Έχτισαν και τείχη δυνατά για να την προστατεύουν, γιατί ο σημερινός κίνδυνος ήταν πάντα παρών.

(Από το λεύκωμα ΝΑΥΠΛΙΟ «ΕΚΤΟΣ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ» ΤΟΠΟΙ, ΚΤΗΡΙΑ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΜΙΣΟ ΤΟΥ 20^ου ΑΙΩΝΑ)

 Εφημερίς, αρ. φύλ. 59, 28.02.1894: 3

Ἡ κατεδάφισις τῶν τειχῶν ἐναυάγησεν.

Εἴχομεν γράψει ὅτι τὸ ὑπουργεῖον δὲν ἐνέκρινε τὴν πρὸς ἐπίχωσιν μέρους τοῦ ἰχθυοτροφείου γενομένην δημοπρασίαν καὶ ὅτι ἀπέστειλεν ἐπιτροπὴν ἐκ μηχανικῶν ὅπως συντάξῃ νέον προϋπολογισμὸν συνδυάζουσα τὴν ἐπίχωσιν μετὰ τῆς κατεδαφίσεως τῶν τειχῶν. Ὁ κ. Μαρκόπουλος, μέλος τῆς ἀνωτέρω ἐπιτροπῆς, συνέταξε προϋπολογισμὸν καθ’ ὃν διὰ δαπάνης 56,000 δρ. δύναται νὰ συντελεσθῇ ἡ ἐπίχωσις τοῦ ἰχθυοτροφείου καὶ ἡ κατεδάφισις τῶν τειχῶν ὡς καὶ ἡ ἐπίχωσις τῆς τάφρου καὶ ἡ ἰσοπέδωσίς της ἀπὸ τοῦ σιδηροδρομικοῦ σταθμοῦ μέχρι τῆς Πύλης τῆς ἀριστερᾶς ὁδοῦ. Πλὴν ἀπέρριψεν ἡ λιμενικὴ ἐπιτροπὴ τὸ σχέδιον τοῦτο, προτιμήσασα τὸ τῆς ἐπιχώσεως μόνον ἐπὶ τῇ ἰδέᾳ ὅτι θὰ ἠδύνατο νὰ ὑποχρεωθῇ ὁ ἐργολάβος ἄνευ ἀποζημιώσεως ν’ ἀναλάβῃ καὶ τὴν κατεδάφισιν τῶν τειχῶν ἐπωφελούμενος μόνον τοῦ χώματος καὶ τῶν ἄλλων ὑλικῶν ὧν ἀνάγκην ἔχει διὰ τὴν ἐπίχωσιν. Προέβησαν πρὸς τοῦτο εἰς συννενοήσεις ἐπανειλημμένας πλὴν ἄνευ ἀποτελέσματος διότι ὁ μὲν ἐργαλάβος ζητεῖ διὰ τὴν κατεδάφισιν 8 χιλ. περιπλέον ἡ δὲ λιμενικὴ ἐπιτροπὴ προσφέρει 4 ἢ 4,500 δρ. Συνετάχθη δὲ τὸ συμβόλαιον μόνον διὰ τὴν ἐπίχωσιν τοῦ ἰχθυοτροφείου.

Δὲν θέλομεν νὰ ἐξετάσωμεν ἐὰν ἡ λιμενικὴ ἐπιτροπὴ ὀρθῶς σκεπτομένη δὲν συγκατετέθη εἰς τὰς αἰτήσεις τοῦ ἐργολάβου. Μελετῶντες ὅμως τὰ σχέδια μετὰ τῶν προϋπολογισμῶν των, τὰς συμφωνίας εἰς ἃς μετὰ τοῦ ἐργολάβου προέβη, ὡς καὶ τὸ ὑπογραφὲν συμβόλαιον, πειθόμεθα ὅτι καὶ ὁ κ. Νομάρχης καὶ ἡ λιμενικὴ ἐπιτροπὴ ἐπιπολαίως ἐνήργησαν ἐπὶ τῆς ὑποθέσεως ταύτης, τῆς σπουδαιοτάτης διὰ τὴν πόλιν μας. Ἡμεῖς, διερμηνεύοντες τὸ ἀληθὲς τῶν Ναυπλιέων φρόνημα, φρονοῦμεν ὅτι ἡ λιμενικὴ ἐπιτροπὴ ὤφειλε νὰ ἀποδεχθῇ τὸ σχέδιον τοῦ κ. Μαρκοπούλου ὅπερ συνδυάζει ἅπαντα τὰ ἔργα ἐκτελεσθησόμενα διὰ δαπάνης 56,000 δρ. Ναὶ μὲν διὰ τοῦ σχεδίου τούτου θὰ ἠλαττοῦτο κατ’ ἔκτασιν τὸ ἐπιχωσθησόμενον τοῦ ἰχθυοτροφείου μέρος, ἀλλ’ ἀφ’ ἑτέρου θὰ ἔχωμεν τελείαν τὴν κατεδάφισιν τῶν τειχῶν καὶ τὴν ἐπίχωσιν τῶν τάφρων. Φρονοῦσιν οἱ τῆς λιμενικῆς ἐπιτροπῆς κύριοι, ὅτι ἡ ἐπίχωσις εἶνε σπουδαιοτέρα τῆς τελείας κατεδαφίσεως τῶν τειχῶν: Βεβαίως ὄχι, διότι τότε θὰ ἦτο σημαντικωτέρα, ἐὰν ἐξετελεῖτο ἡ ἐπίχωσις ὁλοκλήρου τοῦ ἰχθυοτροφείου καὶ οὕτως ἀπηλλάσσετο ὁ τόπος τῶν τελμάτων, πλὴν τοῦτο δὲν γίνεται· διατὶ λοιπὸν νὰ μὴ ἐξαλείψωμεν τελείως διὰ συνδυασμοῦ ἀληθῶς οἰκονομικοῦ ἀπὸ τὰ στήθη τῆς πόλεως τὸν δεινὸν ἐφιάλτην, τὰ τείχη;

Δὲν εἶνε συμφερώτερον διὰ τὴν πόλιν νὰ διορθωθῶσι πρῶτον τελείως τὰ ἐγγὺς αὐτῇ καὶ εἶτα τὰ ἀπώτερον κείμενα; Ἀφοῦ μάλιστα διὰ μὲν τοῦ σχεδίου τοῦ νομομηχανικοῦ μας, ὅπερ ἐγένετο δεκτόν, τὸ ἰχθυοτροφεῖον δὲν ἐπιχώνεται ἐξ ὁλοκλήρου καὶ τὰ τείχη μένουσιν ἄθικτα, ἐνῷ διὰ τοῦ σχεδίου τοῦ κ. Μακροπούλου καὶ τὰ τείχη τελείως πίπτουν καὶ αἱ τάφροι καλύπτονται καὶ ἀρκετὴ ἔκτασις τοῦ ἰχθυοτροφείου ἐπιχωματοῦται; Μήπως ἡ λιμενικὴ ἐπιτροπὴ εἰς τὰς δαπάνας εὗρε τὴν δικαιολογίαν τῆς ἀποφάσεώς της; Ἴδωμεν. Συμφώνως μὲ τὸ πρῶτον σχέδιον, ὁ ἐργολάβος κ. Ἀντ. Χαλκιόπουλος ἀνέλαβε τὴν ἐπίχωσιν τοῦ ἰχθυοτροφείου ἐκτάσεως 34,000 κυβικῶν μέτρων ἀντὶ ποσοῦ 50,250δρ. προμηθευόμενος τὰ ἀναγκαῖα ὑλικὰ (ὡς πάνυ κακῶς ἐν τῷ συμβολαίῳ ἐτέθη) ἀφ’ ὅπου κρίνῃ εὔλογον ὁ ἐργολάβος(!). Ἐνῷ ὁ προϋπολογισμὸς τοῦ κ. Μαρκοπούλου, περιλαμβάνων ὅσα ἀνωτέρω ἐμνημονεύσαμεν συνίσταται ἐκ 56,000 δρ. τοὐτέστι περιλαμβάνει ἐπὶ πλέον 5,750 δρ. Ἡ διαφορὰ δὲ αὕτη καταπίπτει, καίτοι ἀσήμαντος, ἀπέναντι τῶν εὐεργετημάτων τοῦ σχεδίου τῶν 50,250δρ. προσθέσωμεν καὶ τὰς 4,500δρ., ἃς προσέφερεν ἡ λιμεν. ἐπιτροπὴ εἰς τὸν ἐργολάβον ὅπως ἀναλάβῃ καὶ τὴν κατεδάφισιν, διότι θὰ ἔχωμεν διαφορὰν ἐκ τοῦ προϋπολογισμοῦ τοῦ κ. Μαρκοπούλου καὶ τῶν ποσῶν ἅτινα ἡ λιμενικὴ ἐπιτροπὴ θεωρεῖ καλὸν νὰ δαπανήσῃ δι’ ἀμφότερα τὰ ἔργα, μόνον περὶ τὰς 1300δρ. Λοιπὸν ἡ λιμενικὴ ἐπιτροπὴ θεωρεῖ τὴν οἰκονομίαν τῶν 1,300δρ., ἢ ἔστω καὶ πλέον, τοσοῦτο σημαντικὴν μετὰ τ’ ἀναμφισβήτητα μάλιστα εὐεργετήματα τοῦ ἀπορριφθέντος σχεδίου, ὥστε ν’ ἀφήσῃ πάλιν ἀνεκτέλεστον τὸ σχέδιον τῆς κατεδαφίσεως τῶν τειχῶν; Ὄχι, δὲν ἔπρεπε νὰ γείνῃ (sic) οὕτω καὶ εἶνε καιρὸς νὰ διορθωθῇ τὸ πρᾶγμα πρὶν ἢ ἀρχίσῃ ὁ ἐργολάβος νὰ λαμβάνῃ ἄλλοθεν χώματα διὰ τὴν ἐπίχωσιν τοῦ ἰχθυοτροφείου. Μὴ φεισθῆτε καὶ δύο καὶ τρεῖς χιλιάδας περιπλέον προκειμένου νὰ ἐκτελεσθῶσι συνδυαζόμενα δύο ἔργα τοσοῦτο χρήσιμα διὰ τὴν πόλιν μας.

Εἶνε εὐτύχημα, ὅτι ὁ ἐργολάβος εἶνε ὁ γνωστὸς ἐπιχειρηματίας κ. Ἀντ. Χαλκιόπουλος, ὅστις ἀληθῶς ἐπιθυμῶν νὰ ἐκτελέσῃ δύο ἔργα οὐχὶ ὀλίγον σπουδαῖα φαίνεται εἰς ἄκρον ἀφιλοκερδὴς καὶ εἰλικρινής, κατορθώσας διὰ τῶν αἰσθημάτων του τούτων ν’ ἀποσπάσῃ ἀμέριστον τὴν συμπάθειαν τῶν Ναυπλιέων. Ἐλπίζομεν, ὅτι δὲν θ’ ἀφήσῃ τὴν εὐκαιρίαν ταύτην ἡ λιμενικὴ ἐπιτροπὴ ὅπως ἐπιτελέσῃ τὰ δύο ἔργα, τὰ τόσον ζωτικὰ διὰ τὸ Ναύπλιον.

Εφημερίς, αρ. φύλ. 73, 14.03.1894: 3

Ἡ κατεδάφισις τῶν τειχῶν.

Ἡ ἐν τῷ συνδυασμῷ μετὰ τῆς ἐπιχώσεως κατεδάφισις τῶν τειχῶν ὀλίγον ἔλειψε νὰ ματαιωθῇ ἐὰν δὲν ἐπήρχετο συμβιβασμός τις μεταξὺ τῶν συμβαλλομένων μερῶν, στέρξαντος ἐπὶ τέλους τοῦ ἐργολάβου κ. Χαλκιοπούλου νὰ δεχθῇ τὰς προσενεχθείσας 6 χιλιάδας δραχμῶν ἀντὶ τῶν 7 ἢ 8 τὰς ὁποίας αὐτὸς ἐζήτει, καὶ οὕτω λύεται πλέον ὁριστικῶς καὶ τὸ ζήτημα τῶν τειχῶν καὶ προσεχῶς ἄρχονται αἱ ἐργασίαι. Ἀντὶ 6 χιλιάδες δραχ. δὲν εἶνε ὀλίγαι, ὡς ἐφαίνοντο κατ’ ἀρχὰς εἰς τὸν ἐργολάβον, οὐδὲ ζημιοῦται ἐκ τῆς τοιαύτης ἐπιχειρήσεώς του, διότι ἐκ τοῦ τοιούτου συνδυασμοῦ τῶν δύο ἔργων, χρησιμοποιημένου τοῦ ἐκ τῆς κατεδαφίσεως ὑλικοῦ διὰ τὴν ἐπίχωσιν, θὰ ἀπαλλαγῇ τῆς περισσοτέρας δαπάνης, ἥτις ἀπῃτεῖτο ὅπως μετενεχθῶσι ξένα χώματα ἐκ μακρινῆς ἀποστάσεως διὰ σιδηροδρομικῶν ἁμαξῶν.

Εφημερίς, αρ. φύλ. 112, 22.04.1894: 2

ΤΑ ΤΕΙΧΗ ΤΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ

Ἀπὸ τῆς χθὲς ἤρξατο ἡ κατεδάφισις τῶν τειχῶν τοῦ Ναυπλίου καὶ ἡ ἐπιχωμάτωσις τοῦ Θηνείου, ἔνθα θὰ ἐγερθῇ ἡ νέα πόλις. Οὕτω κατεδαφιζομένων τῶν τειχῶν καὶ ἐπιχωματιζομένων τῶν ἑλῶν, ἡ πόλις ἀπαλλάσσεται τῆς πιεζούσης αὐτὴν ἑνετικῆς ὀχυρωματικῆς ζώνης, ἥτις δὲν ἐπέτρεπε τὴν ἐπέκτασιν καὶ τὸν καλλωπισμὸν αὐτῆς.

Ἡ κατεδάφισις τῶν ἑνετικῶν τειχῶν εἶχεν ἀποφασισθῆ πρὸ δύο ἐτῶν, ἀλλ’ ἕνεκεν οἰκονομικῶν λόγων ἀνεβάλλετο. Εὐτυχῶς οἱ Ναυπλιεῖς οἱ κατεδαφίζοντες σήμερον τὰ ἑνετικὰ τείχη δὲν ἔπαθον ἐκ τῆς καλαισθησίας καὶ βεβηλώσεως ἥτις κατέλαβε τὸν κ. Θεοτόκην, δὲν καταρρίπτουν δὲ μετὰ τῶν τειχῶν καὶ τὴν ὡραίαν λιθίνην Πύλην (Πύλην ξηρᾶς) ἐφ’ ἧς ἵσταται ὁ ἑνετικὸς λέων, ὅπως ὁ Κερκυραῖος ὑπουργὸς κατέρριψε τὴν «Πόρτα – Ρεάλε» τῆς Κερκύρας, μνημεῖον ἀναμιμνῆσκον τὴν δόξαν τῆς τελευταίας πολιορκίας τῆς Κερκύρας.

Ἡ Πύλη αὕτη θὰ μένῃ ὡς θριαμβευτικὴ ἁψίς, ἀναμιμνήσκουσα ἱστορικὴν ἐποχὴν αἰώνων ὁλοκλήρων. Ὡς γνωστὸν τοῦ λέοντος λείπει ἡ κεφαλή, ἀποκοπεῖσα κατὰ τὸ 1862, ἀλλὰ πάντες γνωρίζουσιν, ὅτι εὑρίσκεται ἐντετειχισμένη εἰς τὰ κατεδαφιζόμενα ὀχυρώματα, θὰ προσκολληθῇ δὲ ἐπὶ τοῦ ἀκεφάλου σώματος.

Ἐπὶ τῆς σχηματισθησομένης πλατείας θὰ στηθῇ ὁ ἀνδριὰς τοῦ στρατηλάτου τῆς Πελοποννήσου Θεοδ. Κολοκοτρώνη. Ἐρρίφθη δὲ καὶ ἡ ἰδέα τῆς ἀνεγέρσεως προτομῆς τοῦ Κυβερνήτου, ὅστις ἀνεξαρτήτως τῶν ἐπιφανῶν ἐθνικῶν ὑπηρεσιῶν ἃς προσέφερεν εἰς τὸ ἔθνος ἰδιαιτέρως εἶχε μεριμνήσει διὰ τὸ Ναύπλιον