Sir William Gell, Άγγλος περιηγητής

στην Αργολίδα

Sir William Gell, Άγγλος περιηγητής, αρχαιολόγος και τοπογράφος, απόφοιτος του Cambridge. Γεννήθηκε στο Hopton στο Derbyshire, ο γιος του Φιλίππου Gell. Η οικογένεια ήταν μία από τις παλαιότερες οικογένειες στην Αγγλία, με παράδοση στην υπηρεσία του Στρατού, του Ναυτικού, του Κοινοβουλίου και της Εκκλησίας που χρονολογούνται από το 1209, στην εποχή του Βασιλιά Ιωάννη. Άνθρωπος με αξιόλογη κλασική παιδεία ο οποίος επισκέπτεται αρκετές φορές την Ελλάδα  ως απεσταλμένος της αγγλικής κυβέρνησης με αντικειμενικό σκοπό του ταξιδιού του αρχικά τη λύση του Ομηρικού ζητήματος. Για το λόγο αυτό ταξιδεύει στην Ιθάκη και την Τρωάδα. Ο περιηγητής κάνει τοπογραφικές μελέτες και καταγράφει χρήσιμες πληροφορίες για τον ταξιδιώτη.

Ο William Gell περιηγήθηκε στην Ελλάδα και την Μικρά Ασία από το 1801 ως το 1806.

Στην Βρετανία θεωρείται ως ένας από τους πατέρας της ιστορικής τοπογραφίας, σκίτσα του δε προβάλλονται στο Βρετανικό Μουσείο στο Λονδίνο.

Περιήγηση στην Αργολίδα

Ο Gell περιηγείται στην Αργολίδα κυριολεκτικά με τον Παυσανία και τον Στράβωνα κυρίως στο χέρι, αλλά και τον Θεόκριτο, τον Διόδωρο το Σικελιώτη, τον Πλούταρχο, το Λίβιο, τον Αισχύλο, τον Ευριπίδη, τον Όμηρο, τον Πλίνιο και τον Ηρόδοτο. Κάθε κεφάλαιο ξεκινά με μία ή περισσότερες παραπομπές από τους αρχαίους συγγραφείς και ακολουθεί η περιγραφή και η αντιστοίχιση με την σύγχρονη εποχή του Gell.

Η περιήγηση δεν εξαντλείται στην περιγραφή των αρχαιολογικών χώρων ενδιαφέροντος του συγγραφέα αλλά συνοδεύονται από μια πρώτη μορφή του οδηγού των διαδρομών της Αργολίδας στα πλαίσια αυτού που ο Gell θα τελειοποίήσει στις 2 κατοπινές εκδόσεις των Itinerary του Μοριά και της Στερεάς Ελλάδας.

Η έκδοση συνοδεύεται από πλούσια εικονογράφηση με εξαιρετική αποτύπωση των αρχαιολογικών χώρων της Αργολίδας το 1804.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η εισαγωγή του βιβλίου όπου ο Gell πέρα από την έκφραση των ενδιαφερόντων του σχετικά με το ταξίδι στην Ελλάδα παρέχει συνοπτικά πληροφορίες για το πώς πρέπει να ταξιδεύει κανείς στην Ελλάδα, χρήματα, άλογα, μπουγιουρντιά, συμπεριφορά απέναντι στους Πασάδες, Γενίτσαροι, υπηρέτες, χάνια, φιλοξενία, απαραίτητα ρούχα και οικοσκευή κτλ.

Ο πλήρης τίτλος της αρχικής έκδοσης του βιβλίου ήταν: Argolis, the itinerary of Greece with a commentary on Pausanias and Strabo and an account of the monuments of antiquity at present existing in that country compiled in the years MDCCC I:II:V:VI by W Gell, ESQ M.A: F.R.S.: F.S.A., London printed for Tpayne, 1810.

Βιογραφικά στοιχεία και παρουσίαση του έργου του William Gell στο Κυριάκος Σιμόπουλος, Ξένοι Ταξιδιώτες στην Ελλάδα 1800-1810, Τόμος Γ1, Αθήνα 1975.

Το πλήρες κείμενο από όσο γνωρίζουμε δεν έχει δημοσιευτεί στα Ελληνικά

ΑΡΓΟΣ.
Το σύγχρονο Άργος καταλαμβάνει το χώρο που υπήρχε η παλιά πόλη, και διατηρεί το όνομα της αρχαίας πόλης, αλλά η ακρόπολη είναι έρημη, όπως είναι ο λόφος που ονομάσθηκε Φορωνεύς ή Ασπίς. Στο νότιο άκρο της πόλης είναι ένα μεγάλο θέατρο, εν μέρει φτιαγμένο στο βράχο από τους Έλληνες, και ανακατασκευασμένο από τους Ρωμαίους. Πάνω είναι ένα παρεκκλήσι, όπου είναι μια επιγραφή που δείχνει ότι ήταν η τοποθεσία του ναού της Αφροδίτης. Κάτω από το θέατρο είναι μερικά αρχαία κομμάτια γλυπτικής κοντά σε μια εκκλησία. Και σε ένα τζαμί που περιβάλλεται με κυπαρίσσια  είναι αρκετά μάρμαρα.

Με μια αναζήτηση επιμελής τα τείχη της ακρόπολης είναι γύρω από τη βάση του λόφου. Σε μερικές από τις πέτρες του υπάρχουν επιγραφές. Αυτή η ακρόπολη στην αρχαιότητα ονομάζεται Λάρισα. Οι παρόντες πύργοι είναι μοντέρνοι, αν και συχνά σε παλιά θεμέλια. Υπάρχει ένα πολύ καλό δείγμα της αρχαίας τοιχοποιίας.Τα τείχη δεν είναι κυκλώπεια, αν και φαίνεται πως αυτή η τεχνική βοήθησε στην οχύρωση της πόλης. Από την κορυφή είναι ωραία θέα προς τον κάμπο, φθάνοντας μέχρι τις Μυκήνες, την Τίρυνθα, τη Ναυπλία, και ο Ίναχος, στα . Και στα νότια και ανατολικά, η πηγή Ερασίνος,  το έλος της Λέρνας. Στα μισά του δρόμου επάνω στο βράχο της ακρόπολης, στα ανατολικά, είναι ένα μοναστήρι περιέργως σκαρφαλωμένο στο βράχο. Κοντά υπάρχει μια σπηλιά, πιθανώς του Απόλλωνα, που έδινε χρησμούς εκεί. Η αρχαία πόλη ήταν πολύ εκτεταμένη. Η σύγχρονη πόλη, αν και γενικά αποτελείται από αγροικίες και έχει σχεδόν 4000 κατοίκους κατά το έτος 1809. Τα παιδιά στο Άργος είναι εξαιρετικά ενοχλητικά και θρασύτατα σε ξένους. Η Ναυπλία, ή. Napoli, είναι περίπου 7 μίλια.

 

ΑΠΟ ΤΙΣ ΜΥΚΗΝΕΣ ΣΤΗΝ ΤΙΡΥΝΘΑ

Ακολουθώντας τα απομεινάρια του αρχαίου δρόμου συναντούμε μια ερειπωμένη εκκλησία με Δωρικούς κίονες. Χωριό Χώνικα (Phonika), με απομεινάρια δωρικού ρυθμού. Χωριό του Ανυφί (Aniphi), με λίγες ελιές. Η πεδιάδα είναι καλά καλλιεργημένη. Χωριό Πλατανίτι (Platanista) εδώ είναι, επίσης, μια εκκλησία, και δωρικό κιονόκρανο. Χωριό Μέρμπακα (Mebacca)  και άλλη εκκλησία. Χωριό Κούτσι (σημερινό Αργολικό) (Cushi, ή Kutzi). Χωριό Κοφίνι (σημερινό Νέα Τίρυνθα) (Kophina) στους πρόποδες των δύο λόφων, σε κάθε μία από τους οποίους βρίσκεται μια εκκλησία. Αρκετές ελιές. Τα ερείπια της Αρχαίας Τίρυνθας.

 

ΑΠΟ ΤΟ ΝΑΥΠΛΙΟ ΣΤΗΝ ΤΙΡΥΝΘΑ

Ναύπλιο είναι η καλύτερα οργανωμένη πόλη του Μοριά, και η επίσημη  κατοικία του Πασά. Βρίσκεται σε ένα βραχώδες σημείο, στο οποίο υπάρχουν  πολλά λείψανα του αρχαίου τείχους. Το λιμάνι είναι εξαιρετικό, και πολύ προφυλαγμένο. Οι οχυρώσεις, αν και παραμελημένες, είναι σε καλύτερη κατάσταση από ό, τι είναι σύνηθες για τους Τούρκους. Σε ένα νησί στα ανοικτά της είναι, επίσης, ένα μικρό κάστρο. Πάνω από την πόλη, στην κορυφή ενός βράχου πολύ ψηλά, είναι το φρούριο Παλαμήδι (Palamedi), φημισμένο ως απόρθητο, αλλά δεν είναι απρόσβλητο από την ανατολή. Οι Τούρκοι προφέρουν το όνομα Napli, και Ανάπλι: οι Ιταλοί έχουν δώσει το όνομα της Napoli. Οι Έλληνες, προφέρουν το u ως av, λένε Navplia. Περνώντας έξω από τις πύλες της πόλης, κάτω από το Παλαμήδι παρατηρούμε ένα σπήλαιο, και πολλά όμορφα περίπτερα και κήπους, με το λιμάνι. Τα τείχη της Τίρυνθας είναι σε ένα μικρό βράχο, έχοντας περάσει στον κάμπο. Η Τίρυνθα  χτίστηκε για τον Πρωτέα  από τους Κύκλωπες, αρχιτέκτονες από τη Λυκία, για το έτος 1379 π.Χ.

Τα  τείχη είναι σχεδόν τέλεια, και το καλύτερο δείγμα της οχυρωματικής αρχιτεκτονικής των ηρωικών χρόνων, είναι γενικά 25 πόδια πάχος, και η κατασκευή τους, αξίζει να εξεταστεί. Το φρούριο είναι περίπου 550 γιάρδες  μακρύ, και περίπου 80 ευρύ. Το σχήμα είναι σαν ένα, πλοίο, ή βάρκα, και είχε τρεις εισόδους. Ένας πύργος στην ανατολική πλευρά είναι 20 τετραγωνικά πόδια και 43 μέτρα ύψος.

Η πόλη καταστράφηκε από τους Αργείους περίπου 466 χρόνια πριν από τον Χριστό. Ήταν συχνά η κατοικία του Ηρακλή. Υπήρχε ένα μέρος που ονομάζεται Σήπεια (περιοχή μεταξύ Ναυπλίου και Τίρυνθας)  και ένα άλλο όνομα Μήδεια.

 

 

ΑΠΟ ΤΟ ΝΑΥΠΛΙΟ ΣΤΟ ΤΟΛΟ

Υπάρχει ο δρόμος προς την Τίρυνθα (Tiryns )και το Άργος (Argos ) και ο δρόμος  προς Επίδαυρο (Epidaurus). Πηγαίνοντας προς την Επίδαυρο στρίβουμε  προς το χωριό του Τζαφέρι (Giafferi). Υπάρχει ένα χωριό, με ένα συντριβάνι, εκκλησία , πορτοκαλεώνα και περιβόλια. Το χωριό  Τζαφέρι (Giafferi), με έναν Πύργο. Επίσης, ένα περίεργος  κωνικός βράχος, κάτω από τον οποίο υπάρχουν  δύο χωριά. Η πεδιάδα απλώνεται σε 2 μίλια. Περάστε ένα χωριό, και ανεβείτε έναν απότομο λόφο δίπλα στη θάλασσα. Σε αυτό το λόφο είναι τα θεμέλια της αρχαίας πόλης και το κάστρο, δεν έχει μεγάλη έκταση, λόγω του λιμανιού του Τολού.

 Μπροστά παρατηρείς το λιμάνι του Βιβαρίου (Vivares). Κοντά στην ακτή είναι ένας εξαιρετικός κήπος, με πολλά δέντρα, και ένα μοναστήρι σε ένα βράχο που προεξέχει στη θάλασσα. Πέρα από το Βιβάρι,  φαίνονται τα ακρωτήρια του Κρανιδίου  και της Κορακιάς.

Στα δυτικά βρίσκεται o όμορφος κήπος του Τολού (Tolone), όπου οι κάτοικοι της Ναυπλίας (Nauplia) έρχονται τις αργίες. Φαίνονται τα νησιά Πλατειά (Platia), Ψιλή (Upsili), Σπέτσες (Specie), και ο βράχος Χαλιούσα (Haliusa), ή Coronisi. Το λιμάνι του Τολού σχηματίζεται από το βράχο Μακρονήσι, (Macronesi) Υπάρχει ένας  άλλος επικίνδυνος και πλάγιος τρόπος να επιστρέψει κανείς στο Ναύπλιο, περνώντας από ένα πορτοκαλεώνα  και αναρριχώντας  κοντά σε ένα σημείο που ονομάζεται κήπος του διαβόλου. Ο δρόμος είναι πολύ τραχύς.  Φτάνετε στο χωριό Καραθώνα (Karatone). Σε 1 ώρα και 30 λεπτά, από το Τολό φθάνετε στου Ταλιώτη (Laliote) υπάρχει ένα σπίτι, και δέντρα. Σε 2 ώρες από το Τολό υπάρχει ένα μεγάλο σπίτι, με τα δέντρα, 2 εκκλησίες και ένα  πορτοκαλεώνα. Σε 2 ώρες και 6 λεπτά βρίσκεσθε στο χωριό Άρια (Naria) και στο Ναύπλιο (Napoli) και σε 2 ώρες και 30 λεπτά.

 

Chronology/Χρονολογικός Πίνακας

1804-1806

Διαδρομή από την Κόρινθο στις Κλεωνές και στη Νεμέα. Περιγραφή του αρχαιολογικού χώρου της Νεμέας. Σκιαγράφηση των ερειπίων του ναού του Δία στην Νεμεα

1804-1806Διαδρομή από την Νεμέα στις Μυκήνες.
Διαμονή στον Κρεβατά.
Περιγραφή του αρχαιολογικού χώρου των Μυκηνών.
Υψομετρικός χάρτης.
Τομή και κάτοψη του θησαυρού του Ατρέα .
Απεικόνιση του θησαυρού των Μυκηνών .
Σκιτσογραφία τοιχοδομών, κιονοκράνων και επιγραφών.
Απεικόνιση της Πύλης των Λεόντων.
Απεικόνιση της πίσω Πύλης.
Σκιτσογραφία του Αρχαιολογικού χώρου των Μυκηνών.
Σκιτσογραφία της τοιχοδομής των Μυκηνών .
Ανεπιτυχής προσπάθεια εντοπισμού του Ηραίου1804-1806Διαδρομή από τις Μυκήνες στο Άργος1804-1806Διαδρομή από τις Μυκήνες στο Ναύπλιο1804-1806Διαδρομή από το Ναύπλιο στην Τίρυνθα.
Περιγραφή του αρχαιολογικού χώρου της Τίρυνθας.
Υψομετρικός χάρτης της Τίρυνθας.
Σκιτσογραφία των Κυκλώπειων Τειχών της Τίρυνθας.
Σκιτσογραφία του Αρχαιολογικού χώρου της Τίρυνθας .
Σκιτσογραφία της θέας της Τίρυνθας από το Ναύπλιο.1804-1806Περιγραφή των αρχαιολογικών χώρων του Άργους.
Σκιτσογραφία της Λάρισας.
Σκιτσογραφία του Αργολικού κάμπου.
Περιγραφή της πόλης του Άργους .
Αναφορά στον προεστό Βλασόπουλο1804-1806Διαδρομή από τη Στυμφαλία στον Άγιο Γεώργιο.
Αναφορά στον τοπικό άρχοντα Γεώργιο Οικονομόπουλο.
Διαδρομή από τον Άγιο Γεώργιο στο Άργος.
Διαδρομή από το Άργος στην Τεγέα.
Διαδρομή από το Άργος στην Τριπολιτσά.
Σκιτσογραφία του Αργολικού κάμπου1804-1806Διαδρομή από το Άργος στη Λέρνα και στους Μύλους.
Διαδρομή από το Άργος στην Τύρινθα.
Διαδρομή από τη Άργος στις Ερμές και στον Πάρνωνα.
Διαδρομή από το Άργος στη Λύρκεια και στο Ορνεό.
Διαδρομή από το Άργος στη Μαντίνεια .
Διαδρομή από το Άργος στο Ναύπλιο.
Περιγραφή του Ναυπλίου και του Παλαμιδίου .
Σκιτσογραφία της πόλης του Ναυπλίου

1804-1806

Διαδρομή από το Ναύπλιο στο Τολό.
Δεύτερη διαδρομή από το Ναύπλιο στο Τολό.
Διαδρομή από το Ναύπλιο στο Λυγουρίο.
Περιγραφή του Λυγουριού
Διαδρομή από το Λυγουριό στο Ιερό της Επιδαύρου.
Περιγραφή του θεάτρου και των λοιπών αρχαιολογικών ευρημάτων.
Υψομετρικός χάρτης της Επιδαύρου.
Σκιτσογραφία του κάμπου της Τροιζηνίας

1804-1806Διαδρομή από την Επίδαυρο στην Δαμάλα(Τροιζήνα).
Περιγραφή της Δαμάλα.
Διαδρομή από την Δαμάλα στο Καστρί [Ερμιόνη].
Σκιτσογραφία του τοπίου κοντά στο Καστρί.
Περιγραφή του Καστρίου .
Σκιτσογραφία της Καστρί, στο βάθος το νησί της Ύδρας.
Αναφορά στην ‘Υδρα και στον άρχοντα της Γεωργάκη1804-1806Διαδρομή από τη Δαμάλα στον Πόρο.
Διαδρομή από την Τροιζήνα στα Μέθανα.
Διαδρομή από τα Μέθανα στην Επίδαυρο.
Διαδρομή από την Επίδαυρο στην Πιάδα και από εκεί στον Άγιο Ιωάννη, το Αγγελόκαστρο και την Κόρινθο

 

ΠΗΓΗ

• William Gell (1777-1836) –  argolikivivliothiki.gr
• William Gell, Αργολίδα  –  greekmonuments.com
• Argolis, the itinerary of Greece with a commentary on Pausanias and Strabo and an account of the monuments of antiquity at present existing in that country compiled in the years MDCCC I:II:V:VI by W Gell, ESQ M.A: F.R.S.: F.S.A., London printed for Tpayne, 1810.