ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ: ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Το σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ» υλοποιεί βήμα – βήμα το όραμα του κου Βασίλη Λαμπρινουδάκη για το Ασκληπιείο της Επιδαύρου.
Το όραμά του εκφράσθηκε για πρώτη φορά στη διάλεξή του στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις 02 Απριλίου 2014 με τίτλο: «Ασκληπιείο Επιδαύρου: ένα διαχρονικό ταξίδι στην υγεία».
Το τελευταίο διάστημα συντάχθηκε κείμενο από τους κ.κ. Βασίλη Λαμπρινουδάκη, Πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής Μνημείων Επιδαύρου και Τάκη Μαστραντώνη, πρόεδρο Δ.Σ. της Εταιρείας «ΣΤΑΔΙΟΝ Α.Ε.» (Ανώνυμος Εταιρεία Συμβούλων Διοίκησης, Ανάπτυξης και Τεχνολογίας), με τίτλο: «ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΤΟΥ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ, ΕΝΑ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΤΑΞΕΙΔΙ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΓΙΚΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΙΑΤΡΙΚΗ» και υπότιτλο: «ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ: ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ». Στο κείμενο αυτό μεταξύ άλλων περιγράφονται όλες οι μελέτες που πρέπει να παραχθούν. Το κόστος της ανάθεσής τους ανέρχεται στις 200.000 ευρώ. Μόλις ολοκληρωθεί η εκπόνηση των μελετών αυτών, θα καταβληθεί προσπάθεια για ένταξη της υλοποίησής τους στο νέο Ε.Σ.Π.Α. της περιόδου 2014-2020.
ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ: ΤΟ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Το Ασκληπιείο της Επιδαύρου είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημειακά σύνολα της χώρας
μας, που συγκεντρώνει κάθε χρόνο ένα μεγάλο πλήθος επισκεπτών (χαρακτηριστικά
αναφέρεται ότι κατά την περίοδο 2012 – 2013 το Ασκληπιείο της Επιδαύρου ήταν δεύτερο σε
επισκεψιμότητα μετά την ακρόπολη των Αθηνών).
Στην αρχαιότητα το ιερό του Ασκληπιού αποτελούσε ένα οργανωμένο ιατρικό – θεραπευτικό
κέντρο, που σηματοδότησε το πέρασμα από τη μαγική στην πραγματική ιατρική, δηλαδή στη
θεραπεία κάθε νόσου με βάση τη διάγνωση και την εφαρμογή της κατάλληλης κάθε φορά
αγωγής ή και χειρουργικής επέμβασης, η οποία αναγόταν στην καθοδήγηση του θεού.
Με κέντρο το Ασκληπιείο της Επιδαύρου διαδόθηκε όχι μόνο στον ελλαδικό, αλλά σε όλο το
μεσογειακό κόσμο, η λατρεία του Ασκληπιού και, ταυτόχρονα, η ιατρική επιστήμη, με τη
δημιουργία περισσότερων από 100 Ασκληπιείων, δηλαδή θυγατρικών ιερών – νοσηλευτικών
κέντρων, διαδίδοντας τη θεραπευτική λατρεία στην Αττική, την Πελοπόννησο, τη Δυτική
Ελλάδα, τα νησιά του Αιγαίου, την Κρήτη, τη Μικρά Ασία μέχρι τη μακρινή Κιλικία, τη
Ρώμη και την Κυρήνη στην Αφρική.
Ωστόσο, στη σύγχρονη εποχή, η αποκατάσταση και η χρήση του αρχαίου θεάτρου έχει
οδηγήσει σε μία εσφαλμένη πρόσληψη του αρχαιολογικού χώρου από το ευρύτερο, ελληνικό
αλλά και ξένο, κοινό. Ο χώρος δεν γίνεται κατανοητός ως αυτό που ήταν, δηλαδή ένα
ιδιαίτερα μεγάλου μεγέθους συγκρότημα λατρείας και άσκησης της ιατρικής, αλλά απλά και
μόνο ως ένα, ομολογουμένως εξαιρετικής αρχιτεκτονικής και αισθητικής, θεατρικό
οικοδόμημα.
Στόχος του Ολοκληρωμένου Προγράμματος που επιγραμματικά σκιαγραφείται στο παρόν
κείμενο είναι να αποκατασταθεί η αυθεντική υπόσταση του μνημειακού συγκροτήματος και η
προσφορά στους επισκέπτες μιας μοναδικής εμπειρίας: να γνωρίσουν και να βιώσουν το τι
ήταν και πώς λειτουργούσε το Ασκληπιείο κατά την Αρχαιότητα, πώς η θρησκευτική λατρεία
συνδυάστηκε με την ανακάλυψη της ιατρικής επιστήμης.
Με δυο λόγια, στόχος είναι να προσκαλέσουμε όχι μόνο το ειδικό (ιατρικό) κοινό, αλλά κάθε
σύγχρονο άνθρωπο, από κάθε γωνιά του πλανήτη μας σε ένα ταξίδι στο χρόνο και το χώρο.
Σε ένα ταξίδι στο διαχρονικό πόνο αλλά και την ελπίδα του ανθρώπου, που έχει ως αφετηρία
ένα απώτερο παρελθόν της ανθρώπινης προϊστορίας, μέχρι τις μέρες μας. Σε ένα ταξίδι που
έχει σαν αφετηρία την εποχή της θεραπευτικής μαγείας και μας οδηγεί, τελικά, στην ιατρική
επιστήμη της σύγχρονης εποχής, η οποία έλκει την καταγωγή της από τις πρακτικές των
ιατρών – ιερέων των Ασκληπιείων.
Αυτό το Πρόγραμμα θα έχει άμεσα θετικά οικονομικά αποτελέσματα, καθώς:
– Θα προσελκύσει επισκέπτες στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου.
– Θα επιμηκύνει την τουριστική περίοδο.
– Θα δημιουργήσει ευκαιρίες στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην ευρύτερη
περιοχή της Επιδαύρου για να αυξήσουν τα έσοδά τους.
– Θα προσελκύσει νέες επενδύσεις
ΑΞΟΝΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ
Ο πρώτος άξονας της παρέμβασης είναι η οργάνωση της αφήγησης. Η αφήγηση θα υποστηριχθεί από ειδικές σημάνσεις και ψηφιακές εφαρμογές, καθώς και από
κόμβο στο διαδίκτυο, από τον οποίο θα προβάλλεται ο αρχαιολογικός χώρος, το δίκτυο των
διαδρομών, οι εκδηλώσεις, οι επιστημονικές δραστηριότητες, οι εμπειρίες των επισκεπτών,
καθώς και οι τοπικοί παραγωγοί και οι τοπικές επιχειρήσεις που θα συμμετέχουν στο
Πρόγραμμα.
Ωστόσο, πρέπει να υπογραμμιστεί ότι πρωταγωνιστές θα είναι τα ίδια τα μνημεία (κινητά και
ακίνητα) του Ασκληπιείου. Τα ίδια τα μνημεία, και η κυρίως η διαδρομή σε αυτά θα
ξετυλίγει το ιστορικό νήμα, θα προσφέρει στον επισκέπτη μία μοναδική νοητική, αισθητική
και βιωματική, κατ’ εξοχήν ανθρώπινη, εμπειρία.
Ήδη από τη διαδρομή Λυγουριό – Ασκληπιείο, με κατάλληλη διαμόρφωση ο επισκέπτης θα
μπορεί να φθάσει είτε περπατώντας είτε με ποδήλατο και, ως πρόλογος σε ό,τι πρόκειται να
ακολουθήσει, θα μπορεί να χαρεί τον «κήπο της Ηπιόνης» (σύζυγος του Ασκληπιού και
προσωποποίηση των ηπίων φαρμάκων). Αυτός θα περιλαμβάνει αρχαία ιαματικά φυτά και
βότανα, και κατάλληλη σήμανση με όλες τις σχετικές βοτανολογικές, ιατρικές και ιστορικές
πληροφορίες.
Στη συνέχεια, προτείνεται η αλλαγή της εισόδου στον αρχαιολογικό χώρο, καθώς η σημερινή
ουσιαστικά έχει χωροθετηθεί για την εξυπηρέτηση του θεάτρου. Ο επισκέπτης θα εισέρχεται
από την αρχαία είσοδο, τα προπύλαια του ιερού και διαδοχικά θα γνωρίζει τα μνημεία του
χώρου: τις κρήνες, το άγαλμα του Ασκληπιού, το Ναό, τη στοά του Αβάτου και το
Εγκοιμητήριο, τη Θόλο, το τελετουργικό Εστιατόριο, τον Ξενώνα, το Στάδιο, και τελικά το
Θέατρο.
Σε αυτή του την περιήγηση ο επισκέπτης θα μετέχει σε επί μέρους μικρές ιστορίες που
σταδιακά συνθέτουν την εικόνα του Ιερού:
– Το νερό, ως μέσο τελετουργικού – ψυχικού καθαρμού και ως ιαματικό μέσο.
– Η διατροφή, ως μέσο ίασης.
– Η εγκοίμηση και τα όνειρα ως στοιχείο θεραπευτικής αγωγής.
– Η χρήση φαρμάκων (σε συνδυασμό και με τον κήπο που προαναφέρθηκε).
– Η επεμβατική – χειρουργική ιατρική.
– Ίαση και θαύμα.
– Η άθληση ως στοιχείο διατήρησης και αποκατάστασης της υγείας.
– Το θέατρο και εν γένει η ψυχαγωγία ως μέσο θεραπείας ψυχικών νόσων.
Μέσα από τις παραπάνω ιστορίες, ο επισκέπτης θα κατανοεί το πώς η μαγική πρακτική, με
ενέργειες που προκαλούσαν την επέμβαση του θεού, όπως οι καθαρμοί με νερό και ο ύπνος
για συνάντηση του θεού στο όνειρο, έδωσε σιγά – σιγά τη θέση της σε πραγματικές γνώσεις
και κατέληξε σε πραγματική άσκηση ιατρικής, όπως δείχνει ο τάφος οικογένειας γιατρών
στην πόλη της Επιδαύρου.
Για την ολοκληρωμένη κατανόηση της αφήγησης, προτείνεται η δημιουργία ενός νέου
μουσείου, στο οποίο θα εκτίθενται ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο, οργανωμένα σε
ενότητες:
– Τελετουργικά δείπνα (θεοξένια – τραπεζώματα).
– Εγκοίμηση.
– Ευχετήρια και ευχαριστήρια αφιερώματα.
– Πρώιμες επεμβάσεις και γνώσεις.
Φάρμακα.
– Ιατρικά εργαλεία.
– Αρχαίοι ιατροί.
Παράλληλα, το υφιστάμενο μουσείο θα αναβαθμιστεί, ώστε να διατηρηθεί ως ένα από τα
πρώτα μουσεία παγκοσμίως αρχαίας αρχιτεκτονικής, και ταυτόχρονα θα αποτελέσει το
μουσείο των κυρίων κτηρίων του χώρου. Θα φιλοξενεί μερικές ανασυνθέσεις των
κυριοτέρων κτηρίων του Ιερού με μέλη που, για λόγους προστασίας, δεν είναι δυνατόν να
εκτίθενται στο ύπαιθρο, καθώς και τις αρχαίες επιγραφές (του 4ου και του 3ου αιώνα π.Χ.)
που αναφέρονται στα συμβόλαια, και στις επιμέρους εργασίες κατασκευής τους.
Παράλληλα, το υφιστάμενο μουσείο θα αναβαθμιστεί, ώστε να διατηρηθεί ως ένα από τα
πρώτα μουσεία παγκοσμίως αρχαίας αρχιτεκτονικής, και ταυτόχρονα θα αποτελέσει το
μουσείο των κυρίων κτηρίων του χώρου. Θα φιλοξενεί μερικές ανασυνθέσεις των
κυριοτέρων κτηρίων του Ιερού με μέλη που, για λόγους προστασίας, δεν είναι δυνατόν να
εκτίθενται στο ύπαιθρο, καθώς και τις αρχαίες επιγραφές (του 4ου και του 3ου αιώνα π.Χ.)
που αναφέρονται στα συμβόλαια, και στις επιμέρους εργασίες κατασκευής τους.
Ο δεύτερος άξονας του προγράμματος είναι η δημιουργία ενός δικτύου διαδρομών στην
ευρύτερη περιοχή:
– Άμεση είναι η σύνδεση του Ασκληπιείου με το Ιερό του Μαλεάτα Απόλλωνα, που
βρίσκεται σε μικρή απόσταση από αυτό. Στη θέση αυτή βρίσκονται οι ρίζες της
Επιδαύριας λατρείας ήδη από 3η χιλιετία π.Χ. Εκεί, κατά του μυκηναϊκούς χρόνους, τον
15ο αιώνα π.Χ., ξεκίνησε το αργότερο η λατρεία μιας θεότητας, που ονομάζονταν
Μαλεάτας, θεότητας που κατείχε θεραπευτικές δυνάμεις για την ίαση των ανθρώπων.
Πρόκειται για την ίδια λατρεία που κατά τους ιστορικούς χρόνους μεταφέρθηκε και
εξελίχθηκε στο Ασκληπιείο της Επιδαύρου.
– Επίσης, άμεση είναι η συσχέτιση του Ιερού με την αρχαία πόλη της Επιδαύρου, στην
οποία σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση διατήρησης το θέατρο (γνωστό ως το «μικρό
θέατρο της Επιδαύρου»), αλλά και άλλα σημαντικά μνημεία (τμήμα της αγοράς,
δεξαμενές, λουτρά, κ.λ.π.). Η σύνδεση με την αρχαία Επίδαυρο γίνεται οδικώς, αλλά και,
για όσους το επιθυμούν, μέσω του αρχαίου δρόμου, ο οποίος διατηρείται, και εν μέρει
έχει ήδη αναδειχθεί.
– Τέλος, είναι πολύ εύκολη η οδική πρόσβαση από το Ασκληπιείο στη περιοχή του Άργους
και του Ναυπλίου, δηλαδή σε μία περιοχή που αποτελεί ένα ανοιχτό διαχρονικό μουσείο.
Σώζονται μάλιστα πολλά τμήματα του αρχαίου δρόμου προς την Επίδαυρο, σχεδόν
παράλληλα με τον σύγχρονο, κατά μήκος των οποίων μπορεί κανείς να θαυμάσει
μυκηναϊκές (κατά το κυκλώπειο οικοδομικό σύστημα) γέφυρες και αρχαία φυλάκια.
Ο τρίτος άξονας περιλαμβάνει τη διασύνδεση – δικτύωση του Ιερού με τα κυριότερα από τα
άλλα Ασκληπιεία του Μεσογειακού χώρου, καθώς και με τα πανεπιστήμια ή ιδρύματα που
εδρεύουν στην περιοχή τους ή ενεργοποιούνται με ερευνητικά προγράμματα σε αυτά. Στο
Ασκληπιείο της Επιδαύρου θα δημιουργηθεί ένα κέντρο μελετών, που θα εμβαθύνει στα
θέματα της ιστορίας της ιατρικής, και φυσικά της ιστορίας των Ασκληπιείων, σε συνεργασία
με ανάλογα επιστημονικά ιδρύματα του μεσογειακού χώρου.
Ο τέταρτος άξονας περιλαμβάνει τη διοργάνωση εκδηλώσεων, με ένα ευρύ φάσμα
δραστηριοτήτων που μπορούν να υποστηριχθούν από το Ασκληπιείο της Επιδαύρου:
– Εκπαιδευτικά Προγράμματα.
– Ψυχαγωγικό και ιαματικό θέατρο.
– Αθλητικές και μουσικές εκδηλώσεις.
– Θεατρικά και ιατρικά βραβεία.
– Ιατρικά συνέδρια.
Ο πέμπτος άξονας αναφέρεται στην ανάδειξη των τοπικών προϊόντων και στην υποστήριξη
των τοπικών τουριστικών και συναφών ή συμπληρωματικών επιχειρήσεων. Επιχειρήσεις και
προϊόντα που θα διέπονται από συγκεκριμένες προδιαγραφές και κριτήρια, θα έχουν το
δικαίωμα να χρησιμοποιούν το λογότυπο του Προγράμματος και να προβάλουν τη
συμμετοχή τους σε αυτό, ως ένα πρόσθετο πλεονέκτημα, ενώ θα προβάλλονται και στον
διαδικτυακό κόμβο του Προγράμματος.
Πηγή
Ολόκληρο το κείμενο ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΤΟΥ
ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ