Εκκένωση των συμμαχικών στρατευμάτων
από το Ναύπλιο και το Τολό (Μέρος Δεύτερο)
ΑΠΡΙΛΙΟΣ 1941
Bernard Ryan, 2/1st Australian Infantry Battalion, Redhead, NSW:
Έχουμε φτάσει την περιοχή “Τ” (Παραλία) στις 25 Απριλίου, περνώντας μέσα από το Ναύπλιο και το Άργος. . . Οι αναμνήσεις μου είναι από δύο ημέρες, όπου καλυπτόμασταν σε ρεματιές γιατί τα Messerschmidts & Stukas επιτίθονταν σε οτιδήποτε κινιόταν. . . . Θυμάμαι ότι είχα δει πυγολαμπίδες για πρώτη φορά – δεν εμφανίζονται στη χώρα μου, καθόσον γνωρίζω.
Επιτέλους ήλθε η σειρά μας για την εκκένωση και για πρώτη φορά από την άφιξή μου στην Ελλάδα, είδα τη θάλασσα. Δεν νομίζω ότι υπήρχε φεγγάρι, αλλά μπορούσαμε να διακρίνουμε το σχήμα των πλοίων ήταν αρκετά κοντά στην ακτή, ίσως όχι περισσότερο από 100 μέτρα μακριά. Στην κεφαλή της σειράς ήταν μια μικρή φορτηγίδα ή ελαφρύτερο και ήμουν αρκετά κοντά σ’ αυτό όπου είδα μια ομάδα να στέκεται και να περιμένει να μεταφερθεί στα πλοία. . . Όποιος και αν ήταν ο σκοπός της, η φορτηγίδα δεν κουνιόταν καθόλου, όσο τη παρακολουθούσα. Υπολόγιζα ότι υπήρχε μια πιθανότητα να επιβιβαστώ στο σκάφος στην επόμενη παρτίδα. Μια ιστορία έκανε το γύρο, ένα πλοίο είχε κολλήσει στο κάτω μέρος, επειδή ήταν υπερφορτωμένο και κανείς δεν ήθελε να αποβιβαστεί, ώστε να μπορέσει να επιπλέει ελεύθερα. . . Παρέμεινε παγιδευμένο, περιμένοντας το επόμενο κύμα για να αποπλεύσει.
Η αυγή μας βρήκε σε ένα χωριό που μπορεί να ήταν το Τολό. Είχαμε δημιουργήσει μια αμυντική περίμετρο , αν και τα όπλα κάθε είδους ήταν λιγοστά, και υπήρχαν κάποιοι πυροβολισμοί μεταξύ εμάς και των γερμανικών στρατευμάτων που εμφανίζονταν τώρα σε ισχύ. Ακόμα δεν είχε γίνει αντιληπτό από τους περισσότερους από εμάς ότι η εκκένωση είχε γίνει και ότι είχαμε μείνει πίσω.
Κατά τη διάρκεια αυτής της ημέρας είδα τα νερά του κόλπου στο φως του ήλιου, και ακόμα και κάτω από αυτές τις συνθήκες κατάλαβα γιατί η ακτογραμμή της Ελλάδα ήταν τόσο διάσημη. Υπήρχε ένα μικρό νησί ίσως ένα τέταρτο του μιλίου από την ακτή και θυμάμαι μια γυναίκα σε μια μικρή βάρκα με κουπιά όρθια να καλεί κάποιον στο νησί. (Κανένα Έλληνα του χωριού δεν είδα στην παραλία “Τ”, εκτός από τη γυναίκα στη βάρκα στα ανοιχτά του όρμου.) Είδα ένα Άγγλο λοχία να βγάζει τα πυρομαχικά από το περίστροφό του και να τα ρίχνει στο κόλπο. . . . Το απόγευμα πραγματοποιήθηκε συνάντηση μεταξύ ενός από τους αντιπροσώπους μας και της γερμανικής διοίκησης. . . Την είδηση πως ήμασταν αιχμάλωτοι πολέμου μας μετέφερε ένας ταγματάρχης του Στρατού Σωτηρίας, μπορώ να θυμηθώ ακόμα το όνομά του – Major Hosier. Ήταν περίπου 5:00 το απόγευμα της 29 Απρ 1941. Δεν μπορώ να περιγράψω σε κανέναν την αίσθηση του σοκ. . .
Η φυλάκιση μας ξεκίνησε με μια πορεία περίπου 3 ώρες στην αρχή της νύχτας. . . Λυπάμαι που θα το πω αλλά στην πόρτα των λίγων σπιτιών κατά μήκος του δρόμου – δεν ήταν πολλοί – υπήρξαν άνθρωποι που στέκονταν με το χέρι υψωμένο κάνοντας το ναζιστικό χαιρετισμό. [Στο Ναύπλιο] ήμασταν σε ένα στρατόπεδο αιχμάλωτων πόλεμου, στους πρόποδες του [Παλαμήδι], την επόμενη ημέρα, 30 Απριλίου, το πρώτο πράγμα που είδα ήταν μια τεράστια σημαία με τη σβάστικα που κυμάτιζε πάνω από το φρούριο. . . Νομίζω ότι περάσαμε μία ή δύο ημέρες και νύχτες εκεί χωρίς στέγη αλλά αυτό δεν ήταν κάτι καινούργιο.
Ταξιδέψαμε στην Κόρινθο, με το σιδηρόδρομο σε κλειστά βαγόνια, και φυσικά χωρίς καμία επαφή με τους Έλληνες. Στην Κόρινθο περάσαμε, εκτιμώ, περίπου δύο μήνες σε ένα τεράστιο στρατόπεδο αιχμάλωτων, το οποίο πιστεύω ότι ήταν ένα ελληνικό στρατώνας. Υπήρχαν κτίρια εκεί, βρώμικα, φυσικά, αλλά τουλάχιστον είχαμε στέγη πάνω από το κεφάλι μας. Σε αυτό το στρατόπεδο-φυλακή εντάχθηκαν και άλλοι 3000 ή 4000 στρατιώτες των συμμαχικών στρατευμάτων που είχαν συλληφθεί στην Καλαμάτα. . . Εκτός από τους περίπου 5000 Βρετανούς, Αυστραλούς και Νεοζηλανδούς στρατιώτες, υπήρχαν Γιουγκοσλάβοι, Κύπριοι και μερικές εκατοντάδες Ινδοί πολίτες οι οποίοι λέγεται ότι είχαν μεταφερθεί στην Ελλάδα για να φροντίζουν τα μουλάρια ή γαϊδούρια. Όπως επίσης, υπήρξαν μερικές χιλιάδες Ιταλών που ήταν αιχμάλωτοι από τον ελληνικό στρατό κοντά στα αλβανικά σύνορα. . .
Στην Κόρινθο είχαμε κάποια επαφή με τον ελληνικό πληθυσμό, γιατί οι Γερμανοί επέτρεψαν στους Έλληνες να δημιουργήσει μερικές πάγκους με τρόφιμα, ακριβώς στα σύρματα, όπου αν είχαμε την τύχη να έχουμε μερικές δραχμές, μπορούσαμε να αγοράσουμε μερικά είδη όπως ξηρούς καρπούς και τα συναφή. Περίπου μία φορά την εβδομάδα οι Γερμανοί μας κατέβαζαν στην παραλία για να κολυμπήσουμε και θυμάμαι μια ελληνίδα γυναίκα να προσπαθεί να μοιράσει ένα καλάθι ψωμί ανάμεσά μας και αντιμετωπίστηκε βάναυσα από τους Γερμανούς . . .
Το στρατόπεδο αιχμαλώτων της Κορίνθου ήταν ένα πραγματικά φοβερό μέρος – ανοικτά αποχωρητήρια, ψείρες, κοριούς, και πείνα. Περάσαμε δύο μήνες εκεί και στη συνέχεια μετακόμισαμε στη Θεσσαλονίκη, η οποία ήταν πολύ χειρότερη. Το ταξίδι στη Θεσσαλονίκη ήταν σιδηροδρομικώς και με τα πόδια, όπου είχαν καταστραφεί γέφυρες και σήραγγες. Υπήρχαν πολλές αποδράσεις σε αυτό το ταξίδι και μια σειρά από θανάτους. Κάποιοι που δραπέτευσαν ζούσαν με τον Έλληνες και για δύο χρόνια απέφυγαν τη σύλληψη βάζοντας βέβαια σε μεγάλο κίνδυνο τους κατοίκους που τους έκρυβαν.
ΠΗΓΕΣ
ΑΛΛΕΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ