Οι Ελιές της Δήμαινας Ένα από τα «διατηρητέα μνημεία της φύσης»

περιοδικό ΕΠΑΘΛΟ

Απόσπασμα από άρθρο του περιοδικού ΕΠΑΘΛΟ (ολόκληρο το άρθρο ΕΔΩ)

Οι πληροφορίες μας λένε ότι ο χαρακτηρισμός «ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ» έγινε για τις 8 εναπομείνασες ελιές που βρίσκονται (σε συστάδα) διότι και άλλες βρίσκονται διάσπαρτες στην ευρύτερη περιοχή της Δήμαινας. Και λέμε «εναπομείνασες» διότι είχε προηγηθεί του πρόσφατου χαρακτηρισμού προηγούμενος χαρακτηρισμός από τον Σουλτάνο ως Βακούφι δηλ. Ιερό Δάσος.
Και αυτό βέβαια δεν έγινε από αγάπη του Σουλτάνου προς την περιοχή αλλά προφανώς από επιρροές, πιθανόν του Πατριαρχείου το οποίο πραγματικά αγαπούσε την περιοχή και για λόγους που δεν γνωρίζουμε ήθελε να προστατεύσει από αυτήν την εποχή το Ελαιοδάσος της Δήμαινας και τα γύρω Μοναστήρια. Είναι γνωστό ότι τα κτήματα της ευρύτερης περιοχής της Δήμαινας την περίοδο της τουρκοκρατίας είχαν περιέλθει στην ιδιοκτησία της Μονής Ταξιαρχών.
Στη συνέχεια μετά την Επανάσταση του 1821 ορισμένα από αυτά μοιράστηκαν σε οπλαρχηγούς, άλλα αγοράστηκαν από Επιδαύριους, Δημαινιώτες, Χελιώτες, Αγγελοκαστρίτες και παραχειμάζοντες κτηνοτρόφους και άλλα διανεμήθηκαν το 1952 σε ακτήμονες της Ν. Επιδαύρου και Δήμαινας. Έτσι καταλήγουμε ότι το χαρακτηρισμένο από το Σουλτάνο ως Ιερό Δάσος δεν είναι απαραίτητο να βρίσκεται στα σημερινά κτήματα της Μονής Ταξιαρχών, αλλά στην ευρύτερη περιοχή της Δήμαινας, γι’ αυτό και το χαρακτήρισαν ελιές της Δήμαινας. Μια άλλη μαρτυρία και πληροφορία που έχω είναι ότι γύρω στα 1870-75 ξέσπασε μεγάλη πυρκαγιά στην περιοχή και κάηκε το ελαιοδάσος που είχε χαρακτηρισθεί από τον Σουλτάνο ως ιερό δάσος. Οι τοποθεσίες του ελαιοδάσους που καταστράφηκε ήταν οι περιοχές, Ελαιώνες – Αμπέλια – Αγ. Μαρίνα – Παπαδία – Καρλακόνα – Κτήμα Μονής Ταξιαρχών – Ντράσα – Σπιθάρι – Αγ. Δημήτριος – Καλογέρα – Μπούτι – Καμάρι. Σε αυτές τις περιοχές βρίσκουμε διάφορες ελιές υπεραιωνόβιες διάσπαρτες, διασωσμένες από την πυρκαγιά με τις περισσότερες να βρίσκονται σε συστάδα στα σημερινά κτήματα της Μονής Ταξιαρχών, στην Ντράσα και στον Άγιο Δημήτριο χωρίς να μπορούμε με σιγουριά να προσδιορίσουμε ποιες από αυτές χαρακτήρισε το Δασαρχείο ως διατηρητέα το 1977. Επάνω στην έρευνα προέκυψαν διάφορα ερωτήματα:
Γιατί πώς και πότε ό Σουλτάνος χαρακτήρισε αυτόν των ελαιώνα ως Ιερό Δάσος;
Ήταν προστατευόμενο και δεν εκαταστράφη από την επιδρομή του Ιμπραήμ κατά την αναφορά του χαρακτηρισμού το 1977.
Πότε ο ηγούμενος της Μονής Ταξιαρχών έκανε χρήση του χαρακτηρισμού από το Σουλτάνο ως Ιερό Δάσος του ελαιώνα; Η απάντηση έρχεται από την εξής πληροφορία:
Το 1700 η Πελοπόννησος ήταν υπό την κατοχή των Ενετών. Αυτή την εποχή ο Σουλτάνος διέταξε τον πασά της Λάρισας να καταλάβει το Μωριά. Στο πέρασμά του ο πασάς δια πυρός και σιδήρου καθώς λένε κατέστρεφε τα πάντα, σκοτώνοντας Ενετούς και Έλληνες αδιακρίτως και χωρίς αιτιολογία. Λένε, ο τότε ηγούμενος της Μονής Ταξιαρχών που ήταν και επιτηρητής της Μονής Αγνούντος- Στίρη – Πολεμάρχας – Καλαμίου επήγε και συνάντησε τον εισβολέα πασά στην Κόρινθο που είχε στρατοπεδεύσει, του δήλωσε την υποταγή και συμφώνησαν να πληρώνει τους φόρους, ένα μεγάλο μέρος σε λάδι, με αντάλλαγμα να μην καταστρέψει τα μοναστήρια και τους κατοίκους της περιοχής. Η συμφωνία φαίνεται ότι τηρήθηκε, διότι τα μοναστήρια δεν καταστράφηκαν, οι περιοχές γύρω από τις Μονές δεν κατοικήθηκαν από τούρκους γι’ αυτό και δεν έχουμε τουρκόφωνες ονομασίες σε βουνά, ποτάμια, χωράφια, μύλους, γεφύρια κ.λπ. Εδώ σε αυτήν την χρονική περίοδο φαίνεται ότι ο Σουλτάνος είχε υπογράψει στο φιρμάνι αφού βεβαίως είχε γευθεί και μαγευτεί από το γευστικότατο λάδι της περιοχής. Αν είναι σωστή η πληροφορία αυτή, ίσως και για αυτό το λόγο οι επαναστάτες του 1821 επέλεξαν την Νέα Επίδαυρο για την σύναξιν της 1ης Εθνικής Συνέλευσης. Πρώτον η περιοχή δεν τουρκοκρατείτο, είχε πρόσβαση από την θάλασσα για τον ερχομό των Σπετσιωτών-Υδραίων κ.λπ. Ήταν και η Μονή Ταξιαρχών που φιλοξένησε τους συνέδρους καθ’ όλη την διάρκεια των εργασιών.