ΟΙ ΠΡΩΤΙΕΣ ΤΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ

Η πόλη του Ναυπλίου σε πολλές φάσεις της ιστορίας διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο. Για το λόγο αυτό γνώρισε πολλούς κατακτητές. Στα χρόνια της πρώτης Τουρκοκρατίας το Ναύπλιο αποτέλεσε την έδρα του Τούρκου διοικητή της Πελοποννήσου. Στα χρόνια της Δεύτερης Ενετοκρατίας το Ναύπλιο ορίζεται πρωτεύουσα του βασιλείου του Μορέως, ενώ στη δεύτερη Τουρκοκρατία το Ναύπλιο ορίστηκε πρωτεύουσα του βιλαετιού του Μωριά, μέχρι που αυτή μεταφέρθηκε στην Τριπολιτσά το 1770.

Μετά όμως από την απελευθέρωση από τους Τούρκους το Ναύπλιο έγινε η πρώτη πρωτεύουσα του νέου κράτους. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η πόλη να γνωρίσει σημαντικά γεγονότα, θεσμούς και κτίρια που για πρώτη φορά εμφανίστηκαν στο νεοσυσταθέν ελληνικό κράτος.

Επιγραμματικά μπορούμε να αναφέρουμε πως στο Ναύπλιο έγινε, η πρώτη πολιτική δολοφονία στην Ελλάδα, η πρώτη πλατεία Συντάγματος, το πρώτο Εθνικό Τυπογραφείο, η πρώτη Βουλή των Ελλήνων, οι πρώτες θεατρικές παραστάσεις, η σχολή Ευελπίδων, το πρώτο Γυμνάσιο, το πρώτο Φαρμακείο. Επίσης λέγεται ότι στο Ναύπλιο έπεσαν για πρώτη φορά βεγγαλικά «άτινα το πρώτον ήδη εθεώντο μετ’ εκπλήξεως οι Έλληνες κάτοικοι του Ναυπλίου» από Γάλλους στρατιώτες στην επέτειο της Ιουλιανής Επανάστασης, ενώ στα χρόνια του Όθωνα στολίστηκε το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο και έγινε το πρώτο ρεβεγιόν.

Το πρώτο Εθνικό Τυπογραφείο

Όλες σχεδόν οι κυβερνήσεις του αγωνιζόμενου για την ανεξαρτησία Έθνους, κατέβαλαν προσπάθειες οργάνωσης τυπογραφικών μονάδων προκειμένου να δημοσιοποιούν τις πράξεις τους, όμως οι αντίξοες συνθήκες και οι ανάγκες του αγώνα δυσχέραιναν και τις περισσότερες φορές ματαίωναν την οποιαδήποτε προσπάθεια. Γίνεται λοιπόν κατανοητό το γεγονός, ότι μόλις το 1825 οργανώθηκε και λειτούργησε στο Ναύπλιο με τα τότε υπάρχοντα και υποτυπώδη τεχνικά μέσα η πρώτη δημόσια τυπογραφική μονάδα που ονομάστηκε «Τυπογραφία της Διοικήσεως».

Το Φεβρουάριο του 1833 ιδρύεται η «Εφημερίς της Κυβερνήσεως» με την έκδοση από τον Βασιλιά Όθωνα του υπ’ αριθμ 2 Βασιλικού Διατάγματος που δημοσιεύτηκε στο πρώτο φύλλο της “Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος”. (ΦΕΚ 1/16.2.1833)

Το Δεκέμβριο εκδόθηκε το ιδρυτικό διάταγμα του τότε “Βασιλικού Τυπογραφείου” (ΦΕΚ 42/25.12.1833) που αργότερα μετονομάστηκε σε “Εθνικό Τυπογραφείο”.

Η “Εφημερίς της Κυβερνήσεως του Βασιλείου της Ελλάδος” από την πρώτη ημέρα της έκδοσής της στις 16/28 Φεβρουαρίου 1833 και μέχρι τον Ιούνιο του 1835, δηλαδή κατά τη διάρκεια της Αντιβασιλείας, εκδιδόταν δίγλωσση. Κάθε σελίδα περιελάμβανε δύο στήλες, η αριστερή στήλη ήταν γραμμένη στην ελληνική και η δεξιά στη γερμανική γλώσσα. Και τα δύο κείμενα είχαν την αυτή ισχύ. Μέχρι τις 5 Νοεμβρίου 1834 (αριθ. φύλλου 40) εκδιδόταν στο Ναύπλιο, ενώ από τις 21 Δεκεμβρίου 1834, μετά τη μεταφορά της πρωτεύουσας του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους, συνέχισε την έκδοσή της στην Αθήνα.

Η πρώτη Βουλή των Ελλήνων (Βουλευτικό)

Το κτίριο χρονολογείται στη δεύτερη Τουρκοκρατία (1730) και χτίσθηκε αρχικά ως τζαμί. Μετά την απελευθέρωση της πόλης σε αυτό το κτίριο από το φθινόπωρο του 1825 μέχρι την άνοιξη του 1826, αφού είχε διαμορφωθεί εν τω μεταξύ από τον αρχιτέκτονα Βαλλιάνο, στεγάστηκε η Βουλή των Ελλήνων ή αλλίως το Βουλευτικό, ένα από τα δύο σώματα μαζί με το εκτελεστικό που δημιουργήθηκαν στην Α΄ Εθνοσυνέλευση της Επιδαύρου το 1822. Εξού και η ονομασία Βουλευτικό, με την οποία είναι γνωστό το τζαμί μέχρι σήμερα.

Η πρώτη σχολή Ευελπίδων

Την 1η Ιουλίου 1828 η Σχολή ιδρύεται στο Ναύπλιο με προσωρινό τίτλο «Λόχος των προγυμναστών» ενώ η διεύθυνση της ανατίθεται στον Ιταλό υπολοχαγό Ρωμύλο ντε Σαντέλι ο οποίος όμως αποδείχθηκε ανεπαρκής για ένα τέτοιο εγχείρημα. Έτσι, την ίδια χρονιά ο Καποδίστριας τον αντικαθιστά με τον Γάλλο λοχαγό του Πυροβολικού Ανρί Πωζιέ. Το 1831 ο Καποδίστριας διορίζει στην θέση του διευθυντή της Σχολής τον Ρώσο Αντισυνταγματάρχη Πυροβολικού Νικόλαο Ραϊκόφ.

Στόχος της κυβέρνησης ήταν η σχολή να εκπαιδεύσει δημόσιους μηχανικούς οι οποίοι θα αναλάμβαναν κρατικά τεχνικά έργα και στην συνέχεια έργα για την οχύρωση της χώρας.

Στην σχολή μπορούσαν να εισαχθούν μαθητές από 12 ετών και η διάρκεια της εκπαίδευσης ήταν αρχικά 3 έτη, και το 1834 αυξήθηκε στα 8. Οι πρώτοι οκτώ Ανθυπολοχαγοί Πυροβολικού αποφοίτησαν το 1831, στους οποίους φόρεσε τις επωμίδες ο ίδιος ο Καποδίστριας και πρώτος τους ονόμασε «Ευέλπιδες».

Το πρώτο Γυμνάσιο

Το 1831, με το Διάταγμα της 8ης Φεβρουαρίου ιδρύεται το Ελληνικόν Εκπαιδευτήριον στο Ναύπλιο.

Tο αναπαλαιωμένο κτίριο της πλατείας Tριών Nαυάρχων, όπου σήμερα στεγάζεται το Δημαρχείο της πόλης, έχει μακρά και ενδιαφέρουσα ιστορία. Πρόκειται για ένα νεοκλασικό διώροφο κτίριο, με συμμετρικά δομημένη πρόσοψη, όπου δεσπόζει το κεντρικό αέτωμα.Kτίστηκε το 1857 για να στεγάσει το Γυμνάσιο του Nαυπλίου, που είχε ιδρυθεί το 1833, επί βασιλείας Όθωνα.

Tο κτίριο του Γυμνασίου αρχικά ήταν μονόροφο, ενώ το 1893 προστέθηκε και δεύτερος όροφος, προκειμένου να στεγαστεί εκεί και το Eλληνικό Σχολείο. Tότε το Γυμνάσιο μετακόμισε στον πρώτο και στον δεύτερο όροφο, ενώ το Eλληνικό Σχολείο στεγάστηκε στο ισόγειο. Tο Γυμνάσιο του Nαυπλίου ήταν το δεύτερο κτίριο στην Eλλάδα που προοριζόταν εξαρχής για να στεγάσει δημόσιο σχολείο μέσης εκπαίδευσης· το πρώτο βρισκόταν στην Eρμούπολη της Σύρου. Παρ’ όλα αυτά, το κτίριο του Γυμνασίου είχε κάποιες ατέλειες, όπως το ότι ήταν ανήλιαγο και δεν είχε καλό αερισμό. Eπίσης, δεν διέθετε προαύλιο χώρο, αλλά μπροστά από το κτίριο υπήρχε κήπος, όπου κάθονταν οι μαθητές την ώρα του διαλείμματος.

Tο 1935, το κτίριο εγκαταλείφθηκε, καθώς το Γυμνάσιο Nαυπλίου μεταφέρθηκε στο νεόδμητο τότε κτίριο απέναντι, επί της λεωφόρου Aμαλίας. Έκτοτε το παλαιό κτίριο του Γυμνασίου άλλαξε αρκετές χρήσεις μέχρι το 1992 οπότε αναπαλαιώθηκε και στεγάζει πλέον το Δημαρχείο της πόλης.

Το πρώτο Φαρμακείο

Το πρώτο επίσημο φαρμακείο του σύγχρονου Ελληνικού κράτους ιδρύθηκε το 1828 στο Ναύπλιο από τον Βονιφάτιο Βοναφίν.

Ο Βονιφάτιος Βοναφίν ήταν φαρμακοποιός και καταγόταν από την Τεργέστη.

Ήταν φίλος του Ιωάννη Καποδίστρια και ήταν αυτός που ανέλαβε το θλιβερό καθήκον της ταρίχευσης της σωρού του μετά την δολοφονία του.

Το φαρμακείο βρισκόταν στην Πλατεία Ναυάρχων και λειτούργησε μέχρι το 1972.

Πριν από το φαρμακείο του Βονιφάτιου Βονιφατίν είχε λειτουργήσει ατύπως ένα φαρμακείο που στην πραγματικότητα ήταν υποστηρικτικό των δραστηριοτήτων του γιατρού Θεόδωρου Πασχάλη.

Ο Θεόδωρος Πασχάλης είχε σπουδάσει Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Πάδοβας της Ιταλίας και ασκούσε την ιατρική στο Ναύπλιο. Παράλληλα διηύθυνε και το φαρμακείο όπου παρασκεύαζε τα απαραίτητα για τους ασθενείς του φάρμακα.

Η πρώτη πλατεία Συντάγματος

Η Πλατεία Συντάγματος, η ιστορικότερη πλατεία του Ναυπλίου, ήταν η βασική πλατεία της πόλης σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της. Ήδη από την Πρώτη Ενετοκρατία εδώ δημιουργήθηκε με επίχωση ο Φόρος (Forum, αγορά-πλατεία) και χτίστηκε το παλάτι του Ενετού διοικητή. Κατά την Πρώτη Τουρκοκρατία (1540-1686) ήταν κέντρο της πόλης, αφού σε αυτή φαίνεται ότι βρισκόταν το Σαράι του τούρκου διοικητή της Πελοποννήσου καθώς και δύο τζαμιά. Επίσης, έχει συμπεριληφθεί στη «Χάρτα των Ευρωπαϊκών Πλατειών» και θεωρείται μια από τις σημαντικότερες πλατείες παγκοσμίως.

Η πλατεία έχει αλλάξει αρκετές φορές ονομασία. Το 19ο αιώνα, στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, ήταν γνωστή με το όνομα Πλατεία Πλατάνου, από τον ιστορικό πλάτανο που καταλάμβανε το μεγαλύτερο μέρος της. Το 1843 μετονομάστηκε σε Πλατεία Λουδοβίκου, προς τιμήν του πατέρα του βασιλιά Όθωνα. Κατόπιν, με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, μετά την Επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, ονομάστηκε Πλατεία Συντάγματος, κατά κύριο λόγο επειδή είχε συνδεθεί με τον αγώνα για την παραχώρηση Συντάγματος και τη Ναυπλιακή Επανάσταση («Τα Ναυπλιακά», Φεβρουάριος-Μάρτιος 1862), ενώ αργότερα για κάποιο διάστημα της δόθηκαν οι ονομασίες Πλατεία Στρατώνος και Πλατεία Βασιλέως Γεωργίου Β΄.

Το σχέδιο της πλατείας έχει κι αυτό αλλάξει ουσιαστικά με την πάροδο των χρόνων. Υπήρχε ήδη από την Πρώτη Τουρκοκρατία και η πρώτη αλλαγή στο σχέδιό της έγινε κατά τη Β΄ Περίοδο της Ενετοκρατίας (1686-1715). Τότε οι Βενετσιάνοι διαμόρφωσαν την κεντρική πλατεία δίνοντάς της σαν τέρμα το Οπλοστάσιο ή Αρσενάλε (σημερινό Αρχαιολογικό Μουσείο), χωρίς όμως να προφτάσουν και να της δώσουν την οριστική της μορφή, αφού ξέσπασε νέος πόλεμος με τους Τούρκους. Με την άφιξη του Καποδίστρια, η πλατεία απέκτησε τις σημερινές της διαστάσεις σε σχέδια των Βαλλιάνου και Βούλγαρη το 1832, και την ίδια εποχή διανοίχτηκε η οδός Βασιλέως Κωνσταντίνου (ή Μεγάλος Δρόμος) που οδηγεί αξονικά στο κέντρο της πλατείας. Στους νεότερους χρόνους διαμορφώθηκε σε νεοκλασική πλατεία με δρόμους περιμετρικά, ενώ τη δεκαετία του ’70 η πλατεία ανακατασκευάστηκε και πήρε τη σημερινή της μορφή, που την τοποθετεί πολύ κοντά στα μεσαιωνικά πρότυπα.

Τα πρώτα βεγγαλικά

Τα πρώτα πυροτεχνήματα στην Ελλάδα

ρίχθηκαν στην Πρόνοια Ναυπλίου στις 17 Ιουλίου 1832

Άρθρο του ΘΕΟΔ. ΒΕΛΛΙΑΝΙΤΗ, στην εφημερίδα “ΕΜΠΡΟΣ”, στις 05 Μαϊου 1926.

ΑΛΛΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΠΥΡΟΤΕΧΝΗΜΑΤΑ

Κατὰ τὴν περιφορὰν τῶν Ἐπιταφίων καὶ τὴν νύκτα τῆς ᾿Αναστάσεως ἐκαίοντο διαρκῶς κάτι μικρὰ πυροτεχνήματα, τὰ ὁποῖα ἐν ξεσφενδόνιζον δέσμας πολυχρώμων φώτων. Ήσαν ἕν εἶδος μικρογραφιῶν τῶν μεγάλων πυροτεχνημάτων, τὰ ὁποῖα ἐκαίοντο ἄλλοτε εἰς τὸ Φάληρον παρὰ τὸν σταθμὸν τοῦ τροχιοδρόμου, εἰς τὸν ὁποῖον ὁ λαὸς εἶχε δώσει ἕνα περίεργον ὄνομα, ποῦ δὲν ἡμπορεῖ κανεὶς νὰ τὸ παραδώσῃ εἰς τὸ τυπογραφεῖον. Τα πυροτεχνήματα αὐτὰ τὰ ἔκαιεν ὁ τροχιόδρομος ὅπως προσελκύσῃ ἐπιβάτας, συναγωνιζόμενος μετὰ τοῦ σημερινοῦ ἠλεκτρικοῦ σιδηροδρόμου ᾿Αθηνῶν-Πειραιῶς, ὅστις τότε ἦτο ἀτμοκίνητος καὶ ὁ σταθμός του εὑρίσκετο εἰς τὴν πλατείαν τῶν ᾿Ασωμάτων.

Τὰ πυροτεχνήματα ὑπῆρξαν πάντοτε έν μέσον προσελκύσεως κόσμου. Η μεγαλειτέρα καὶ, οὕτως εἰπεῖν, ἡ φωτεινοτέρα διαφήμησις. Ανοίγε οἶνοπωλείον, ἐξεσφενδονίζοντο ρουκέτες εἰς τὸ κενόν· συνιστᾶτο κουρεῖον, ἐν καίοντο βεγγαλικά φῶταν. Ήρχισε τὸ Παλαιὸν Φάληρον νὰ γίνεται κέντρον, πυροτεχνήματα καιόμενα, συνήθροιζον τοὺς κατοίκους τῶν δύο πόλεων. Τὸ ἴδιον ἐγένετο ὅταν ἐπανηγυρίζοντο ἐθνικαὶ ἡ βασιλικαὶ ἑορταί. Ήτο τέλος πάντων, ἡ μεγαλειτέρα τέρψις τοῦ λαοῦ ταῦτα. Εν τούτοις τὰ πυροτεχνήματα ἦσαν ἄγνωστα εἰς τὴν Ἑλλάδα, ἐπὶ τουρκοκρατίας. Εξ ἀφηγήσεων μόνον τῶν Ἑλλήνων, οἵτινες διέτριβον εἰς τὴν Εὐρώπην καὶ παρέστησαν εἰς τοιαῦτα θεάματα, εἶχαν ἀσαφὴ γνῶσιν περὶ αὐτῶν οἱ μὴ ξενιτευθέντες συμπατριῶταί μας. Ἡ φαντασία των ὅμως δὲν ἠδύνατο νὰ συλλάβῃ τὴν πραγματικότητα ἐνὸς πυροτεχνήματος. Οἱ Τοῦρκοι δὲν μετεχειρίζοντο τοιαῦτα κατὰ τὰς θρησκευτικάς των ἑορτάς. Ἐφωταγώγουν μόνον τὰ τζαμιά των κατὰ τὸ ραμαζάνι μὲ μικρὰ πτωχὰ ἐλαιοφάναρα καὶ ἥναπτον ρετσίνες εἰς τοὺς δρόμους. Αὐτὴ ἦτο ὁλόκληρος ἡ τουρκική φωταψία.

 Βραδύτερον καὶ αὐτοὶ,  ἐσυνήθισαν εἰς τὰς ὡραιοτάτας φωταγωγήσεις τοῦ Βοσπόρου, αἵτινες ἦσαν ἀπὸγοητευτικώτερα θεάματα, και τὰ ὁποῖα ἡδύνατο κανεὶς νὰ ἀπολαύσῃ. ᾿Αλλ᾿ αὐτὸ ἐγένετο ἐπὶ τοῦ ᾿Αβδούλ ᾿Αζίζ.

Τὰ πρῶτα πυροτεχνήματα ἐν Ελλάδι ἐν κάησαν κατὰ τὸ 1832 εἰς τὴν Πρόνοιαν τοῦ Ναυπλίου. Τὰ γαλλικὰ ἀποσπάσματα τοῦ στρατοῦ τοῦ Μαιζῶνος, τοῦ ἀποσταλέντος ὅπως καθαρίσῃ τὴν Πελοπόννησον ἀπὸ τὰ αιγυπτιακά στρατεύματα τοῦ Ἰμβραὴμ πασσᾶ, τὰ εὑρισκόμενα εἰς Ναύπλιον, ἠθέλησαν τὴν ἐσπέραν τῆς 17 Ιουλίου νὰ ἑορτάσουν τὴν ἐπέτειον τῆς Γαλλικῆς ᾿Επαναστάσεως τοῦ 1830 μεγαλοπρεπῶς. Ἐπειδὴ δὲ πρὸ τριῶν ἡμερῶν εἶχε συνέλθει εἰς τὴν Πρόνοιαν καὶ ἡ Εθνοσυνέλευσις, ἔδωκεν εἰς τὴν ἑορτὴν ταύτην εξαιρετικὴν ἐπισημότητα καὶ τὴν ἐὼρτασεν εἰς τὸ προάστιον τοῦ Ναυπλίου, ὅπου συνεδρίαζεν αὕτη.

Τὸ μέγα γεγονὸς τῆς ἐσπέρας ἐκείνης ἦτο ὅτι θὰ ἐκαίοντο πυροτεχνήματα. ᾿Απὸ ημερῶν εἶχε διαδοθῇ εἰς τὸ Ναύπλιον καὶ εἰς τὸ “Άργος, ὅτι εἰδικοὶ τεχνίται παρεσκεύαζον ταῦτα. Η είδησις προεκάλεσε συγκίνησιν, όχι μόνον εἰς τοὺς ἀπλοϊκοὺς κατοίκους τῶν δύο πόλεων, ἀλλὰ γενικὴν τοιαύτην, διότι οὐδεὶς σχεδὸν εἶχεν ἰδῇ τοιαῦτα, ἀφοῦ · καὶ εἰς τὰς δευτερευούσας πόλεις τῆς Εὐρὼπης δὲν ἦσαν πολὺ κοινά. ᾿Ἀπὸ τῆς προηγουμένης, λέγει ὁ ἀρχαιολόγος Ρὴς, εἶχον ἀφιχθῆ πλείστοι ἐξ “Αργους καὶ Ναυπλίου, ὅπως παραστοῦν εἰς τὸ καινοφανές θέαμα. Πρὸ τῆς δύσεως δὲ τοῦ ἡλίου εἶχε κατακλυσθή ή Πρόνοια ὑπὸ πλήθους, εἰς τὸ ὁποῖον κυρίως διεκρίνοντο γυναῖκες. «Ήτο λέγει, βεβαίως τὸ θέαμα τοῦτο τὸ πρῶτον ἐπὶ τῆς γῆς τοῦ ᾿Αγαμέμνονος καὶ δικαίως αἱ δύο πόλεις ἦσαν ἀνάστατοι, ὅπως ἵδουν αὐτό. Παρετήρει τις τὴν ἀνησυχίαν, ἥτις κατείχε πάντας καὶ τὴν ἀγονίαν, μὲ τὴν ὁποίαν ἀνέμενον τὴν νύν κτα νὰ ἀπλὼσῃ τοὺς μελανοὺς αὐτῆς πέπλους. Πολλοὶ οὔτε ἐσκέφθησαν νὰ γευματίσουν καν. Τόσον εἶχεν ἀπορροφήσει τὸ κοινὸν ἡ προσδοκία τοῦ νεοφανοῦς θεάματος.

Ἐπὶ τέλους ἦλθεν ἡ νύξ. Πραγματικῶς δὲ οἱ Γάλλοι στρατιωτικοὶ ἔκαμον ὅ,τι ἄνθρωπίνως ἦτο δυνατὸν διὰ νὰ ἀνταποκριθοῦν εἰς τὰς προσδοκίας τῶν θεατῶν, τοὺς ὁποίους κατὰ χιλιάδας προσείλκυσαν. Η πλατεία τῆς Προνοίας καὶ τὰ πέριξ ὑψώματα εἶχον καταλήφθη ὑπὸ ποικίλου κόσμου. Ὅτε δὲ οἱ πύραυλοι ἀθρόοι ἀνετινάχθησαν εἰς τὰ ὕψην, χαρμόσυνος βόμβος διέδραμε τὰ πλήθη, αἱ γυναῖκες δὲ καὶ ἰδίως αἱ νεάνιδες ἐφώναζον ἐν ἀγαλλιάσει :

– Ωραίο πράγμα. Ωραίο πράγμα! 

᾿Αλλ’ οἱ ρουκέτες ἦσαν οὕτως εἰπεῖν, ὁ πρόλογος. Ἔπειτα ἐπηκολούθησαν τὰ λαμπρότερα. “Ένας μεγάλος σκελετός, παριστῶν τὰ σήματα τῆς Γαλλίας, ἀνεφλέγη προχέων πολυχρώμους φλόγας καὶ ἀναδίδων φωτεινούς σπινθήρας. Τὸ πλῆθος κατεπλάγη. ᾿Ατελείωτητοι ἐπευφημίαι ἐπηκολούθησαν. Προτοῦ ὅμως συνέλθῃ ἐκ τῆς ἐκπλήξεως ταύτης, φωτεινοί τροχοὶ ἤρχισαν αἴφνης στρεφόμενοι καὶ μύλοι γυρίζοντες καὶ ἐκτοξεύοντες ἀστέρας κυανοὺς καὶ ἐρυθροὺς ἐπηύξανον τὸν θαυμασμὸν τῶν παρισταμένων. Περιέπιπτεν οὕτως ὁ κόσμος ἐκεῖνος ἀπὸ ἐκπλήξεως εἰς ἔκπληξιν. “Έξαλλος ἐκ τοῦ μαγευτικού θεάματος ἐξεχύθη εἰς ζητωκραυγὰς καὶ χειροκροτήματα. Ἐπὶ τέλους ἔφθασε καὶ τὸ κατακόρυφον τοῦ ὡραίου θεάματος. Μία τεραστία φωτεινή ἀνθοδέσμη ἀνετίναξε χιλιάδας πολυ-χρώμων φωτεινῶν κρίνων εἰς τὸ κενὸν καὶ ἐφώτισεν ὁλόκληρον τὴν Πρόνοιαν καὶ αὐτὸ ἀκόμη τὸ Παλαμήδι. Τοιοῦτον θέαμα ἐκ τῶν παρισταμένων οὐδεὶς τὸ εἶχε φαντασθῆ ποτέ του. Οἱ Ἕλληνες, οἵτινες ἐπὶ τῆς τουρκικής κατακτήσεως εἶχον στερηθῆ καὶ τὰς κοινοτάτας ἀπολαύσεις τοῦ πεπολιτισμένου κόσμου, ἔβλεπον διὰ πρώτην φορὰν τὰ θαυμάσια τῆς τέχνης ἐκείνης, ἡ ὁποία ἀπὸ τῆς ἀνακαλύψεως τῆς πυρίτιδος κατέθελγε τοὺς λαοὺς τῶν μεγαλουπόλεων κατὰ τὰς ἑορτὰς καὶ τὰς πανηγύρεις τῶν Εὐρωπαϊκῶν χωρῶν. Ὅταν δὲ οἱ Γάλλοι στρατιῶται παρελαύνοντες ἀνῆλθον εἰς τὸ Ναύπλιον, κρατοῦντες βεγγαλικὰ φῶτα καὶ διῆλθον τὴν πλατεῖαν του, ἀκολουθούμενοι ὑπὸ τοῦ ἐνθουσιῶντος πλήθους, ἐφωτίσθησαν δὲ τὰ παλαιὰ ταπεινὰ κτίρια, ἐνόμιζε κανεὶς ὅτι καὶ αὐτὰ τὰ σκυθρωπὰ οἰκοδομήματα προσέλαβον χαρμόσυνον ὅψιν.

Αὐτὴ ὑπῆρξεν ἡ πρώτη πανηγυρική νὺξ μὲ πυροτεχνικά θεάματα, ποῦ ἑώρτασαν οἱ Ἕλληνες μετὰ τῶν Γάλλων, τὴν δευτέραν ἐπέτειον τῆς Γαλλικής Επαναστάσεως τοῦ 1830. Το θέαμα ἐγέννησεν εἰς πολλοὺς “Ελληνας τὴν ἐπιθυμίαν νὰ διδαχθοῦν τὴν ὡραίαν αὐτὴν τέχνην, οἱ δὲ πυροτέχναι Γάλλοι ἐδίδαξαν αὐτοὺς μετὰ πάσης προθυμίας. 

Σήμερον μὲ τοὺς ποικίλους συνδυασμοὺς τοῦ ἡλεκτρικοῦ φωτός, ἡ ὡραία τέχνη φαίνεται περιελθοῦσα εἰς κάποιαν παρακμήν. Αλλά δύναται νὰ ἐννοήσῃ κανεὶς τὴν κατάπληξιν, ἣν προσκάλεσαν τὰ πυροτεχνήματα εἰς τὴν πλατείαν τῆς Προνοίας, ὅταν διὰ πρώτην φορὰν οἱ ρουκέτες ἐξέπεμπον τὰ φωτεινά των ἄστρα εἰς τὰ ὕψη καὶ ἐθάμβωσαν τοὺς Ἕλληνας καὶ τὰς Ἑλληνίδας, οἱ ὁποῖοι πρὸ μικροῦ εἶχον ἐξέλθει ἑνὸς ἀτελευτήτου ἀγῶνος, ὅπου ἄλλου εἴδους πυροτεχνήματα ἐφλέγοντο εἰς τὴν ξηρὰν καὶ καὶ τὴν θάλασσαν. 

᾿Αργότερα μεταξὺ τῶν ἄλλων του ἀσχολιῶν, τὸ όπλοστάσιον τοῦ Ναυπλίου παρεσκεύαζε καὶ τὰ πυροτεχνήματα, τὰ ὁποῖα ἐκαίοντο εἰς τὰς ἐθνικὰς ἑορτάς. Ταῦτα μετεχειρίζοντο βραδύτερον εἰς τὰς ἐπαρχίας καὶ κατὰ τὴν τέλεσιν γάμων. Συνέβη δὲ κάποτε, ἐνῷ μετέφερε ταῦτα διὰ τὰς Σπέτσας πρὸς τοιοῦτον σκοπὸν τὸ ἀτμόπλοιων «Εὐνομία» νὰ ἀναφλεγοῦν αὐτὰ, νὰ πυρποληθῇ τὸ ἀτμόπλοιον καὶ νὰ εύρουν τὸν θάνατον ἀρκετοὶ διακεκριμένοι “Ελληνες. Ἡ πυρπόλησις δὲ τῆς «Εὐνομίας» ὑπῆρξε τὸ τραγικώτερον πυροτέχνημα, ἀπὸ ὅσα ἐκάησαν εἰς τὴν Ἑλλάδα.

ΘΕΟΔ. ΒΕΛΛΙΑΝΙΤΗΣ

Το πρώτο Χριστουγεννιάτικο Δέντρο

Το πρώτο δέντρο στολίστηκε επί βασιλείας του Όθωνα, εντυπωσίασε τους κατοίκους και υιοθετήθηκε αμέσως. Επίσης, εκείνη την περίοδο έγινε και το πρώτο «ρεβεγιόν».

 

Οι πρώτες θεατρικές παραστάσεις

Η πρώτη «θεατρική παράσταση», δόθηκε στο Ναύπλιο το 1826!!! “Στα σαλόνια των πολιτευτών και των οπλαρχηγών της εποχής συζητούσαν «περί των εν τη λοιπή ελευθέρα και δούλη Ελλάδι συμβαινόντων. Έστιν ότε αλλά πολύ σπανίως την μονοτονίαν αυτήν των πολιτικών συζητήσεων διέκοπτε η απαγγελία ποιημάτων στρεφομένων περί τα κατορθώματα των υπέρ της ελευθερίας μαχομένων τότε ηρώων… Τα παθήματά των, άτινα διεκτραγώδουν ανά τας οδούς και τας ρύμας και τα γνωσθέντα καθ’ άπαντα τον πεπολιτισμένον κόσμον ανδραγαθήματά των ενέπνευσαν είς τινα του Ναυπλίου κυρίαν, Ευανθία Καΐρη, το πρώτον πατριωτικόν δράμα, το οποίον εγράφη αλλά και εξεδόθη κατά την διάρκειαν της Ελληνικής Επαναστάσεως. Το έργον φέρει τον τίτλον «Νικήρατος», εγράφη δε τον Ιούνιον του 1826…» (Ιστορία Νεοελληνικού Θεάτρου, Ν. Λάσκαρη).

Να σημειώσουμε ότι το έργον ήταν μια απλή αφήγηση των γεγονότων του Μεσολογγίου, μόνο που η Ευανθία Καΐρη είχε αλλάξει τα ονόματα των δρώντων προσώπων. Αργότερα το έργο «Νικήρατος» επανεκδόθηκε διορθωμένο από την Ελπίδα Ι. Κυριακού και παίχτηκε στη Σύρο από ερασιτέχνες το 1830 από τον πρώτο ελληνικό θίασο, και στη συνέχεια από το θίασο Μιχαλόπουλου. Από ερασιτέχνες και πάλι παίχτηκε στο Μεσολόγγι και στην Άνδρο στην «Καΐρειο» σχολή.

Όμως το συγκεκριμένο έργο δεν έχει μόνο μία πρωτιά για το Ναύπλιο αλλά δύο ή μάλλον τρείς!!!

Εκτός, από την πρώτη “θεατρική παράσταση” το συγκεκριμένο έργο αποτελεί το πρώτο τυπωμένο ελληνικό θεατρικό έργο για την Ελληνική Επανάσταση και αυτό στο Ναύπλιο και μάλιστα από γυναίκα συγγραφέα “Ελληνίδος τινός” όπως αναφέρει το εξώφυλλο του βιβλίου και συγκεκριμένα από την Ευανθία Καΐρη.

Σχετικά με του που έγραψε η συγγραφέας το έργο υπάρχουν τρεις απόψεις.

Η πρώτη σύμφωνα την ένδειξη της εισαγωγής ότι το έργο γράφτηκε στην Άνδρο, όπου πιθανότατα έφτασαν
πρόσφυγες μεσολογγίτες.

Η δεύτερη σύμφωνα με τον  Ν. ΛΑΣΚΑΡΗ: (Ιστορία του Νεοελληνικού Θεάτρου, τόμ. I, σελ. 257)  που υποστηρίζει
ότι ο «Νικήρατος» γράφτηκε στο Ναύπλιο, όπου «ως ήτο επόμενον κατέφυγον και οι μετά την καταστρεπτικήν
αλλ’ ένδοξον του Μεσολογγίου πτώσιν διασωθέντες αρχηγοί και στρατιώται της ηρωικής εκείνης φρουράς. Τα
παθήματά των, άτινα διεκτραγωδούν ανά τας οδούς και τας ρύμας και τα γνωσθέντα καθ’ άπαντα τον πεπολιτισμένον κόσμον ανδραγαθήματά των, ενέπνευσαν εις τινα του Ναυπλίου κυρίαν, ήτις, καίτοι μετριοφρόνως
εκρύφθη υπό την ανωνυμίαν, εγνώσθη κατόπιν ότι ήτο η Ευανθία Κάΐρη […]»

Και η τρίτη σύμφωνα τον Δ.Ι. ΠΟΛΕΜΗ, που υποστηρίζει ότι την περίοδο 1824-1839 η Ευανθία Καΐρη, βρισκόταν στην Σύρο.
Όπου και αν βρισκόταν, φαίνεται ότι υπήρξε αυτήκοος μάρτυρας αφηγήσεων και άμεσων ειδήσεων.

 

Η πρώτη παράσταση Καραγκιόζη

Οι θεατρικές παραστάσεις Καραγκιόζη έλκουν την καταγωγή τους στην Ανατολή. Τον 16ο αι. ο Καραγκιόζης έχει διαδοθεί σ’ όλη την Οθωμανική αυτοκρατορία. Είναι άλλωστε το μόνο είδος θεάτρου που μπόρεσε να ζήσει στην Τουρκία, γιατί το Κοράνι απαγόρευε οποιαδήποτε αναπαράσταση της ανθρώπινης μορφής. Τη σκιά τη δέχτηκαν οι Μουσουλμάνοι θεολόγοι, επειδή, όπως είπαν, όλα τα πράγματα έχουν τη σκιά τους, που είναι κάτι ξεχωριστό από το σώμα. Αυτόν τον Καραγκιόζη έμαθαν και οι Έλληνες της Πόλης και αυτόν μετέφεραν μετά την επανάσταση πρώτα στην Ήπειρο & έπειτα στην Πάτρα. Ο πρώτος που τον έφερε ήταν, φαίνεται, ο Μπαρμπαγιάννης ο Μπράχαλης.

Η πρώτη, όμως, καταγεγραμμένη παράσταση Καραγκιόζη, στη νεότερη Ελλάδα, έγινε στο Ναύπλιο, σύμφωνα με την εφημερίδα “ΤΑΧΥΠΤΕΡΟΣ ΦΗΜΗ”. 

Συγκεκριμένα στις 18/08/1841 αναφέρει: “…Την 21 του παρόντος θα παρουσιαστεί εις το Ναύπλιον η κωμωδία του Καραγκιόζη έχουσα αντικείμενο τον Χατζηαβάτη και Κουτσούκ – Μεμέτην…”

Περισσότερα “Ο Καραγκιόζης Εμφανίστηκε Στο Ναύπλιο Το 1841”

 

Το πρώτο “περίπτερο”

Τα περίπτερα με τη μορφή που τα ξέρουμε σήμερα εμφανίστηκαν μετά το 1821, αμέσως μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, πρώτα στο Ναύπλιο και έπειτα στην Αθήνα, ως μικρά καπνοπωλεία. Σιγά – σιγά τα προϊόντα που πωλούσαν πλήθαιναν και έβαλαν στις προθήκες τους και μικροαντικείμενα.

 

Το πρώτο καφενείο

Στην Ελλάδα, το πρώτο ελληνικό καφενείο άνοιξε στο Ναύπλιο μόλις απελευθερώθηκε η πόλη. Δυστυχώς δεν έχουμε περισσότερες πληροφορίες. Στην Αθήνα, πολύ πριν η πόλη ανακηρυχθεί πρωτεύουσα του νέου κράτους, το πρώτο καθαρά ευρωπαϊκού στυλ καφενείο ίδρυσε ένας Βαυαρός, το ονομαστό «Πράσινο Δενδρί» στην Ιερά Οδό. Μετά την ανακήρυξή της σε πρωτεύουσα, άνοιξε και το περίφημο καφενείο «Η Ωραία Ελλάς», στη συμβολή των οδών Ερμού και Αιόλου, το οποίο έγινε σημείο συγκέντρωσης όλων των διάσημων προσωπικοτήτων του καιρού.

 

Η πρώτη εισαγωγή της πατάτας

Στην Ελλάδα, ο πρώτος που επεδίωξε την εισαγωγή της πατάτας ήταν ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας. Ο ίδιος την είχε δοκιμάσει κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του στην Ευρώπη κι έκρινε ότι θα ήταν μια θρεπτική βασική τροφή για ένα φτωχό λαό.

Όταν εγκαταστάθηκε στο Ναύπλιο, προσπάθησε να δώσει πατάτες στους χωρικούς, που -φιλύποπτοι και συντηρητικοί όπως ήταν- τις πέταξαν. Ο Καποδίστριας, όμως, ήξερε πολύ καλά τους συμπατριώτες του και -μιμούμενος το Φρειδερίκο το Μέγα της Πρωσίας και τον Παρμαντιέ της Γαλλίας, που είχαν μεταχειριστεί παρόμοια κόλπα- περιέφραξε το μέρος όπου ήταν αποθηκευμένες οι πατάτες κι έβαλε σκοπούς να τις φυλάνε μέρα νύχτα. Μέσα σε μια εβδομάδα δεν είχε μείνει ούτε μια πατάτα…

 

Το πρώτο Ξενοδοχείο

Μετά την απελευθέρωση το 1828, ελάχιστα χάνια είχαν απομείνει στην ύπαιθρο και στις πόλεις. Το πρώτο ξενοδοχείο ιδρύθηκε στο Ναύπλιο το 1834 με την επωνυμία «Ξενοδοχείον του Λονδίνου», το οποίο φιλοξένησε τους πρώτους επίσημους ξένους του νεότευκτου ελληνικού κράτους και στη συνέχεια, το 1840, λειτούργησε επίσης στο Ναύπλιο το ξενοδοχείο «Αφθονία».

 

Τα πρώτα κάρα

Οι δρόμοι ήταν κυρίως δύσβατα ορεινά μονοπάτια, ιστορική ανάμνηση κάποιων παλιών κατεστραμμένων βυζαντινών, ενετικών και τούρκικων δρόμων, φαγωμένων από τα νερά της βροχής, με γκρεμισμένα ή ετοιμόρροπα γεφύρια. «Δρόμοι» εκατοντάδες χρόνια απάτητοι από τροχό, μια και τα κάρα ήταν άγνωστα στη νεότερη Ελλάδα.

Τα πρώτα κάρα τα έφερε στην Ελλάδα ο Καποδίστριας όταν επισκευαζόταν ο δρόμος Αργούς – Ναυπλίου. Οι Αθηναίοι πρωτοείδαν κάρα το 1832 όταν ο ναύαρχος Μάλκομ έφερε δύο δίτροχα από τη Μάλτα για το κτίσιμο της βίλλας του στα Πατήσια. Τετράτροχο κάρο εμφανίστηκε στην Αθήνα δύο χρόνια αργότερα.

 

Το πρώτο Κυβερνείο ή πρώτο Παλάτι

Το Κυβερνείο ή “Παλατάκι”, κατασκευάστηκε το 1829 σε σχέδια του Ιταλού αρχιτέκτονα Πασκουάλε Ιππολίτι. Το Κυβερνείο στέγαζε τα γραφεία της νεοσύστατης ελληνικής κυβέρνησης, την οικία του πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδος, Ιωάννη Καποδίστρια. Το κτήριο καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1929 και στη συνέχεια κατεδαφίστηκε. Η ανέγερση του Κυβερνείου έγινε δαπάνη του Ιωάννη Καποδίστρια και με τη χορηγία ομογενών.

Όταν ο Καποδίστριας δολοφονήθηκε, ταριχεύθηκε στο κτήριο αυτό όπου και τοποθετήθηκε η σωρός για λαϊκό προσκύνημα. Μετά το θάνατο του Κυβερνήτη και την εγκατάσταση της Βασιλείας στην Ελλάδα, στο Κυβερνείο διέμεινε ο βασιλιάς Όθωνας. Το κτήριο τότε μετονομάστηκε σε «Βασιλικόν Παλάτιον», ενώ έμεινε γνωστό ως το «Παλατάκι».

 

Η πρώτη πολιτική δολοφονία

Το πρωί της Κυριακής της 27ης Σεπτεμβρίου 1836, καθώς ο Καποδίστριας με συνοδούς τον μονόχειρα σωματοφύλακά του Κοκώνη κι έναν στρατιώτη πήγαινε στην εκκλησία (Άγιο Σπυρίδωνα), συναντήθηκε με τους αδελφούς Γεώργιο και Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη. Οι δύο συνωμότες τον χαιρέτησαν και κατόπιν πήγαν και στάθηκαν στην πόρτα της εκκλησίας, ενώ απέναντι από τον περίβολο στέκονταν αστυνομικοί μυημένοι στη συνομωσία. Ο Καποδίστριας κάτι προαισθάνθηκε αλλά δεν μπορούσε να γυρίσει πίσω. Προχώρησε προς την είσοδο αλλά μόλις έκανε να μπει οι δύο αδελφοί τον πυροβόλησαν. Ταυτόχρονα πυροβόλησε ο αστυνόμος Καραγιάννης, ο οποίος αντί να επιτηρεί τους Μαυρομιχαλαίους συμμετείχε κι αυτός στη συνομωσία. Ο Καποδίστριας, τραυματισμένος, κλονίστηκε και τότε ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης τον χτύπησε πολλές φορές με το μαχαίρι, ώσπου τον σκότωσε.

 

Η πρώτη μονομαχία

Η πρώτη μονομαχία, στη νεότερη Ελλάδα, έγινε στο Ναύπλιο, το 1833. Την εποχή εκείνη, πριν την άφιξη του Όθωνα, η Ελλάδα σπαρασόταν από εμφύλια διχόνοια. Έγινε ανάμεσα στον Ιωάννη Καλλέργη και στον Αλέξανδρο Ρίζο – Ραγκαβή. Επρόκειτο για παρεξήγηση (δια ασήμαντον αφορμήν) και ύστερα από αμοιβαίες εξηγήσεις δεν έγινε.

Περισσότερα “Η ΠΡΩΤΗ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ ΜΟΝΟΜΑΧΙΑ, 1833”

 

Η πρώτη Δοξολογία (και επεισοδιακή)

από τον Τόλη Κοϊνη

Μια από τις πρωτιές που έχει το Αναπλάκι, είναι ότι εδώ πρωτοέγιναν ΔΟΞΟΛΟΓΙΕΣ. Μέχρι που ήρθε ο Όθωνας οι «Δοξολογίες» δεν περιλαμβάνονταν στο τυπικό της Εκκλησίας μας. Όταν όμως ήρθε ο Όθωνας και οι Αντιβασιλείς, που ήταν Ρωμαιοκαθολικοί επί το πλείστον, έπρεπε να έχουμε και μια ιεροτελεστία στα μέτρα τους. Τότε κάποιοι «πεφωτισμένοι» κληρικοί (γλύφτες της νέας εξουσίας) καθιέρωσαν την «Δοξολογία», ώστε να μπορεί ο Όθωνας να εισέρχεται στον Άγιο Γεώργιο και να κάθεται στον Βασιλικό θρόνο.
Ο Όθωνας έφερε μαζί του από την Βαυαρία και έναν αυλάρχη (εμείς τον πληρώναμε), τον κόμη Σαπόρτα. Τον είχε διορίσει ο πατέρας του, ο βασιλιάς της Βαυαρίας, και ήταν έμπιστός του. Ο Σαπόρτα από αγωνία να γίνει η τελετή με όλη τη μεγαλοπρέπεια που ταίριαζε σε έναν Βασιλιά, διάβηκε την πόρτα του Ιερού και μπήκε να συνεννοηθεί με τον Δεσπότη. Τον περίμενε μια δυσάρεστη έκπληξη. Ο εκτελών χρέη Μητροπολίτη Ναυπλίας και Άργους, Κορίνθου Κύριλλος του επιτέθηκε και τον πέταξε με τις κλωτσιές έξω. Το θεώρησε μεγάλη προσβολή να μπει ένας ετερόδοξος μέσα στα Άγια των Αγίων.
Μετά από μέρες του εξήγησε ποια ήταν τα όρια υποχωρητικότητας στους καθολικούς και προτεστάντες που μας είχαν κουβαληθεί και η παρεξήγηση σταμάτησε εκεί.

Το παραπάνω κείμενο δημοσιεύτηκε στο facebook από τον καθηγητή Τόλη Κοϊνη και από το βιβλίο «Ιστορικά και λαογραφικά σημειώματα» Τάσου Τσακόπουλου.

 

Η πρώτη απεργία στην ελεύθερη Ελλάδα, 14 Μαρτίου 1826

Διαμαρτυρία και απεργία των εργαζομένων στο τυπογραφείο της Διοικήσεως για απλήρωτους μισθούς.

Αίτημα των απεργών ήταν η καταβολή των δεδουλευμένων μισθών τους, που ο επιστάτης της Εθνικής Τυπογραφίας, Θεόκλητος Φαρμακίδης, «ξεχνούσε» να καταβάλλει στην ώρα τους, ενώ όταν πλήρωνε, πλήρωνε με «εθνικές ομολογίες» που δεν εξαργυρώνονταν παρά σε εξευτελιστικές τιμές από τους επιτήδειους. Ταυτόχρονα τον κατηγορούσαν για κακή συμπεριφορά. 

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ   Η πρώτη απεργία στην ελεύθερη Ελλάδα, 14 Μαρτίου 1826