Τα κτίρια των πρώτων ηλεκτρικών εταιρειών στην περιοχή μας

(1913, 1923, 1933)

Η Ελλάδα, που υπήρξε για αιώνες ασήμαντο μέρος της αχανούς Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έπρεπε, ως νεοσύστατο και ανεξάρτητο πλέον κράτος να προσεγγίσει όσο το δυνατόν περισσότερο την Ευρώπη, όταν μάλιστα ο μονάρχης Όθωνας ήταν βαυαρικής καταγωγής.

Όταν το 1863 ανέβηκε στον ελληνικό θρόνο ο πρίγκιπας Γεώργιος της Δανίας, η κατάσταση του ελληνικού κράτους ήταν πολύ διαφορετική από την εικόνα που είχαν αντικρίσει οι Βαυαροί τριάντα χρόνια νωρίτερα. Αν και απείχε πολύ από το επίπεδο των προηγμένων ευρωπαϊκών κρατών, είχε οπωσδήποτε να επιδείξει μια σημαντική πρόοδο, σε σχέση με την απίστευτη ερήμωση που παρουσίαζε το 1833.

Για να επιτευχθεί η ανάπτυξη του Ελληνικού κράτους βασική προϋπόθεση ήταν και η διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης κτιρίων όσο και  εργοστασίων «κοινής ωφελείας» (για την παραγωγή φωταερίου, ηλεκτρισμού). Για την περάτωση και λειτουργία όμως των έργων κοινής ωφελείας στην πρωτεύουσα, τόσο για το φωταέριο όσο και για τον ηλεκτρισμό, ενδιαφέρθηκαν ξένοι επενδυτές, αφού αυτοί είχαν την τεχνογνωσία και την παραγωγή των μηχανημάτων, ενώ, παράλληλα βρήκαν παρθένο έδαφος για την υλοποίηση των επενδυτικών τους σχεδίων. Οι ίδιοι επενδυτές ενδιαφέρθηκαν την ίδια χρονική περίοδο και για τον εξηλεκτρισμό των μεγάλων πόλεων της Παλιάς Ελλάδας, έχοντας πάντα ως κύριο ανταγωνιστή τους την παραγωγή και χρήση φωταερίου, και σε πολλές περιπτώσεις προέβησαν σε εξαγορά των εταιρειών παραγωγής φωταερίου, προκειμένου να ξεπεράσουν αυτό το εμπόδιο.

Με την έλευση του ηλεκτρισμού η βιομηχανική ανάπτυξη στην περιοχή της πρωτεύουσας αλλά και στην περιφέρεια αναπτυσσόταν με γοργούς ρυθμούς. Η ίδρυση ηλεκτρικών εργοστασίων στην περιφέρεια, στις αρχές του 20ου αιώνα, αν και ως τάση ήταν περιορισμένη, συνέβαλε δυναμικά στη διαμόρφωση βιομηχανικών κέντρων.

Στον παραπάνω πίνακα  διακρίνεται η ραγδαία ανάπτυξη των βιομηχανικών και βιοτεχνικών επιχειρήσεων στον ελλαδικό χώρο, από το1876 ως το1920, όταν η έλευση του ηλεκτρισμού κατέστησε δυνατή τη χρήση τεράστιας ιπποδύναμης για την παραγωγή προϊόντων.

Εκτός από την Αθήνα και τα άλλα αστικά κέντρα της Ελλάδας ήθελαν να “υποδεχτούν” τον ηλεκτρισμό και από το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών που ήθελαν να ηλεκτροδοτήσουν για οικονομικούς λόγους και άλλες μεγάλες πόλεις πλην της Αθήνας, και από τους τοπικούς μεγαλοεπιχειρηματίες και εργοστασιάρχες που ήθελαν για πολλούς λόγους να εισάγουν τον ηλεκτρισμό στον τόπο τους.

ΑΡΓΟΣ 1913

Η πόλη του Άργους ανήκει στους ηλεκτρικούς σταθμούς της πρώτης περιόδου. Κατά την περίοδο 1900-1914, εκτός από το Άργος, ηλεκτροφωτίστηκαν και οι πόλεις Τρίπολη, Λάρισα και επιπλέον μέχρι τη λήξη του πολέμου (1918), η Κόρινθος, Ιστιαία, Βόλος, Καρδίτσα, Τρίκαλα κ.ά.

Η ιπποδύναμή που παρήγαγε το Άργος, έφτανε τους 220ΗΡ, και μαζί με τις εταιρείες του Ναυπλίου και του Αργολικού Πεδίου ηλεκτροδοτούσε ολόκληρο το νομό Αργολίδος, το Λουτράκι και την Αιδηψό, με ιπποδύναμη 450ΗΡ και 300ΗΡ αντίστοιχα.

 

ΝΑΥΠΛΙΟ 1923

Το Ναύπλιο, από τα πρώτα χρόνια ίδρυσης του ελληνικού κράτους, είχε γίνει ολοκληρωμένος πολεοδομικός σχεδιασμός, με τη σύνταξη «Σχεδίων Πόλεων». Το γενικό θεσμικό πλαίσιο περί «Σχεδίων Πόλεων» ή «Σχεδίων Ρυμοτομίας» διαμορφώνεται το 1923 και το1929, προκειμένου να σχεδιαστεί η αυξανόμενη αστικοποίηση, που επηρεάστηκε σημαντικά από τα μεταναστευτικά ρεύματα των προσφύγων.

ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΝΑΥΠΛΙΟΥ (1923)

Ο λιθόκτιστος ηλεκτρικός σταθμός του Ναυπλίου λειτούργησε με απλή άδεια και υπό την επωνυμία «Ελληνική Ηλεκτρική Εταιρεία Α.Ε». Κατασκευασμένος το 1923 από την ΕΗΕ, με διαστάσεις 20,00 x 36,70m, σε οικόπεδο έκτασης 769,50m² μέσα στην πόλη του Ναυπλίου (βλ.χάρτ.23), στις οδούς 25ης Μαρτίου και Αρβανιτιάς,1286 πληρούσε τις προδιαγραφές των παραδοσιακών βιομηχανικών κτιρίων ως προς τον τρόπο κατασκευής και το διάκοσμό του.

Ρυμοτομικό σχέδιο Ναυπλίου

 

Η συμμετρική διάταξη των ανοιγμάτων ήταν εμφανής στην ορθογώνια κάτοψη, ενώ βοηθητικοί χώροι (γραφείο-αποθήκη και αυλή) πλαισίωναν το χώρο του οικοπέδου.

Μέρος του ισόγειου μηχανοστασίου, από την πλευρά του δρόμου, καλυπτόταν με όροφο, όπου υπήρχαν διοικητικοί χώροι, όπως συνέβαινε σχεδόν σε όλα τα αντίστοιχα κτίρια. Η στέγαση του κτιρίου αυτού ήταν τετράριχτη κεραμοσκεπής στέγη, σε αντίθεση με τα περισσότερα κτίρια των ηλεκτρικών εταιρειών, που στεγάζονταν με δίριχτες στέγες. Στο βάθος βρισκόταν, σε υπερυψωμένο επίπεδο, ο πίνακας διανομής και ζεύξης. Διέθετε τέσσερα ηλεκτροπαραγωγά ζεύγη, με ιπποδύναμη 600ΗΡ, 640ΗΡ, 633ΗΡ και 900ΗΡ, σύνολο ισχύος 2.773ΗΡ.

ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΝΕΑΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ (1933)

Το 1933 ιδρύθηκε ο ηλεκτρικός σταθμός της Νέας Επιδαύρου, που λειτούργησε με απλή άδεια και την επωνυμία «Η. Σ. Ανδριανός». Αρχικά η άδεια χορηγήθηκε στον Μ. Κόμη και το 1939 μεταβιβάστηκε στον Η. Σ. Ανδριανό. Το 1959 η επιχείρηση διέθετε 194 μονοφασικές παροχές. Το λίθινο μηχανοστάσιο, διαστάσεων 6,80 x 7,30m, είχε τετραγωνική περίπου κάτοψη.

Ο σταθμός ήταν απόλυτα συμμετρικός ως προς τα ανοίγματα της πρόσοψης όσο και ως προς τα ανοίγματα των κάθετων σε αυτή πλευρών του, ενώ η τέταρτη πλευρά δεν είχε ανοίγματα. Το ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος ήταν τοποθετημένο στα δεξιά της εισόδου και καταλάμβανε όλο σχεδόν το μήκος του τοίχου. Στο βάθος, απέναντι από την πόρτα εισόδου, βρισκόταν ο πίνακας διανομής και ζεύξης. Στο χώρο του οικοπέδου υπήρχε επίσης και ένας ασκεπής χώρος διαστάσεων 2,80 x 2,60m, προφανώς βοηθητικός, συνέχεια της πρόσοψης, τοποθετημένος κάθετα σε αυτή. Διέθετε ένα ηλεκτροπαραγωγό ζεύγος, με ιπποδύναμη 24ΗΡ.

ΠΗΓΗ

ΤΑ ΚΤΙΡΙΑ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1889-1940/50

ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ
ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΓΡΗΓ. ΧΕΙΡΧΑΝΤΕΡΗ
Διπλωματούχου Αρχιτέκτονα Μηχανικού Α.Π.Θ.