Περίληψη από το άρθρο του Γ.Ν. Μοσχόπουλου (Ξένοι αιχμάλωτοι (κυρίως Βούλγαροι και Τούρκοι ταφέντες στο Ελληνικό έδαφος, 1917-1920).
Οι βαλκανικοί πόλεμοι κι ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος, εκτός από τις μεγάλες υλικές καταστροφές που προκάλεσε, στοίχισε και τη ζωή σε χιλιάδες ψυχές από όλα τα αντίπαλα στρατόπεδα.
Οι μελετητές αυτής της περιόδου αναφέρουν πως οι εκθέσεις αλλά και οι αριθμοί εντυπωσιάζουν ακόμα και σε σύγκριση με τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Αλλά και στις περιπτώσεις αιχμαλωσίας οι αναφορές είναι αποκαλυπτικές έως συγκλονιστικές. Όλα τα παραπάνω δείχνουν με τον πιό εύγλωττο τρόπο την μεγάλη σφοδρότητα και το πάθος που υπήρχε σε όλες τις συγκρούσεις. Μνημονεύονται ομαδικές αιχμαλωσίες που ξεπερνούν τους 1500 άνδρες που μεταφέρονται και κρατούνται στον ελεύθερο βαλκανικό χώρο και αργότερα στον Ελλαδικό χώρο.
Σε προηγούμενο άρθρο μας με τίτλο “Τούρκοι αιχμάλωτοι του Α’ Βαλκανικού πολέμου στην Τρίπολη, το Ναύπλιο και το Άργος (1912 – 1913) γίνεται αναφορά σε ασθένειες των αιχμαλώτων που καταλήγουν στον θάνατο και είναι φυσικό να θάβονται στις περιοχές που κρατούνται.
“Από αυτό το σύνολο των 4500 Τούρκων αιχμαλώτων ένας σημαντικός αριθμός, ο οποίος τελικά έφτασε τον αριθμό των 1550, απεβίωσε στην Τρίπολη. Από τις 22 Νοεμβρίου 1911 μέχρι τις 19 Μαρτίου 1913.
Οι κύριες αιτίες θανάτου των Τούρκων αιχμαλώτων, όπως αυτές καταγράφονται στα ληξιαρχικά βιβλία είναι έξι: η δυσεντερία, η πνευμονία, η εξάντληση, η γρίπη, ο τύφος και ο τυφοειδής πυρετός. Το 88,8% των θανάτων των αιχμαλώτων του στρατού της Θεσσαλονίκης και το 96,78% των θανάτων των αιχμαλώτων του στρατού των Ιωαννίνων πεθαίνει από αυτές τις αιτίες.
Υπάρχει επίσης μια σειρά από άλλες αιτίες θανάτου όπως η διάρροια, η καχεξία, η γάγγραινα, η βρογχίτις, η βρογχοπνευμονία, οι ρευματισμοί, οι υπόστροφοι πυρετοί, οι ελώδεις πυρετοί, και η φυματίωση από τις οποίες πεθαίνει ένας μικρός σχετικά αριθμός αιχμαλώτων. Θεωρούνται ασθένειες οι οποίες σχετίζονται άμεσα με κακές συνθήκες στρατωνισμού, ύδρευσης και διατροφής. Είναι δε χαρακτηριστικό το γεγονός ότι από τις ίδιες ακριβώς ασθένειες υποφέρει και ο Ελληνικός στρατός αλλά και οι συμμαχικοί στρατοί.”
Στο παρόν άρθρο δημοσιεύονται (δύο υπηρεσιακά σημειώματα και δύο πίνακες με στοιχεία) που αφορούν πράξεις αιχμαλωσίας, και συγκεκριμένα για αιχμαλώτους, πού μετά τις υπογραφείσες συνθήκες, δεν είχαν την τύχη νά επιστρέψουν στις πατρίδες τους, αλλά υπέκυψαν στα δεινά τού πολέμου και τάφηκαν στον ελλαδικό χώρο. Τα έγγραφα προέρχονται από τον Γενικό Διευθυντή και τον Διευθυντή Διοικήσεως του υπουργείου Εσωτερικών και απευθύνονται στον Γενικό Διοικητή Ηπείρου.
Β΄Βαλκανικός Πόλεμος αιχμάλωτοι Βούλγαροι στρατιώτες στο Σιμιτλί όπου αιχμαλωτίστηκε ένα ολόκληρο βουλγαρικό σύνταγμα
Ο δεύτερος πίνακας («Κατάστασις ονομαστική έμφαίνουσα τούς εν Έλλάδι άποβιώσαντας Βουλγάρους αιχμαλώτους, τόν τόπον τής καταγωγής των καί ενταφιασμού των, καθώς καί τήν ημερομηνίαν θανάτου καί έθνικότητα»), καταχωρούνται 581 ονόματα αποβιωσάντων αιχμαλώτων και ταφέντων σέ έλληνικό έδαφος. Όμως η κατάσταση δεν αφορά μόνο Βουλγάρους αιχμαλώτους, αφορά και άποθανόντες 117 Τούρκοι, τρεις Γερμανοί και έναν Ρώσο. Επίσης προκύπτει ότι σημαντικές εστίες υποδοχής αιχμαλώτων του πολέμου υπήρξαν η Λάρισα (ταφέντες 218), η Χαλκίδα (77), η Πάτρα (41), η Αθήνα (48) και οι Σέρρες (20). Ωστόσο αιχμάλωτοι φαίνεται ότι είχαν μεταφερθεί σε πολλά μέρη της δυτικής και της νότιας Ελλάδας, όπως λ.χ. στά Ιωάννινα , στην Πρέβεζα, στο Μεσολόγγι, στο Ναύπλιο, στα Χανιά, ακόμη και στην ’Ιθάκη. Ο συγγραφέας υποθέτει ότι οι χώροι υποδοχής επιλέγονται με τις δυνατότητες παροχής νοσοκομειακών και άλλων υπηρεσιών πρός αιχμαλώτους.
Στην παρούσα κατάσταση αναφέρεται το Ναύπλιο, μόνο για δύο ταφέντες αιχμαλώτους έναν Τούρκο και έναν Βούλγαρο.
Λίλωφ Ίβάν Κάτσιο Στραπέτς, Ναύπλιον, 20-6-19, Βούλγαρος
Άλίφ Σελίφ Μεχμετώφ Σούμεχ, Ναύπλιον 30-7-19, Τούρκος
Σχετικά άρθρα
Τούρκοι αιχμάλωτοι του Α’ Βαλκανικού πολέμου στην Πελοπόννησο (1912 -1913)