Απόσπασμα της ἐκθεσης του Ιω. Π. Πετρουνάκου (Εφέτη) σχετικά µε την κατάσταση των ελληνικών φυλακών, όπου περιγράφει στις φυλακές στην Κυπαρισσία και τις φυλακές του Ἁγίου Ανδρέα του Παλαμηδίου και καταγράφει διάφορα γεγονότα από τις φυλακές του Βουλευτικού αλλά και άλλων φυλακών τονίζοντας τα βασικότερα προβλήµατα, κυρίως σχετικά µε τις εγκαταστάσεις τους και τις συνθήκες υγιεινής.

Αναφέρεται στις σχέσεις των φυλακισμένων μεταξύ τους, στις καθημερινές τους ὁραστηριότητες και εργασίες και προτείνει µέτρα που πρέπει να ληφθούν, κατά τη γνώµη του, για να αλλάξει το σύστηµα των φυλακών στην Κυπαρισσία και το Παλαμήδι. Η επιστολή είχε σταλεί αρχικά από την Κυπαρισσία τον Αύγουστο του 1905 προς τον τότε αρμόδιο υπουργό Δικαιοσύνης και από τα Χανιά τον Σεπτέμβριο του 1928 στον τότε Πρωθυπουργό Ελ. Βενιζέλο.

“…Αντικείμενον τῆς παρούσης ἐκθέσεως εἶνε ἡ περιγραφή τῶν ἓν Ελλάδι φυλακῶν καί τῆς ζωῆς τῶν ἐν αὐταῖς κρτουμένών. Αλλ’ ἡ ἀκριβής ἑκτέλεσις τοῦ πρώτου µέρους τοῦ προκειµένου θέματος καί εἷς τήν παροῦσαν ἔκθεσιν εὐρύτατον περιεχόµενον ἤθελε προσδώσει, οὖ μέν ἀλλά καί ἄσκοπος ὅλως ήθελε καταδειχθῇ καθ ᾿ὅσον αἱ ἡμέτεραι φυλακαί πάσαι (ἤ σχεδόν πᾶσαι ) διεπόµεναι υπό τοῦ συστήµατος τῆς διαρκοῦς συμβιώσεως και ἓν οἰκήμασιν ἢ ἐν φρουρίοις ἠρειπωμένοις ἐγκατεστημέναι εἶνε πρός ἀλλήλας ὁμοιόμορφοι, καθ’ ἣν ἀναλογίαν καί αἱ ἐν ἄλλαις χώραις λειτουργοῦσαι κατά τό Πενσυλβανικόν ἤ τό ᾿Ωβούρνειον ἥ τό Ιρλανδικόν σύστημα…

Ναύπλιο, περ. 1920, έγκλειστοι στις φυλακές του Παλαμηδίου.

…᾿Ιδού σχετικῶς πρός τό ζήτημα τῆς ἄνεπαρκείας τοῦ χώρου καί αἳ ἐντυπώσεις ἅς ἀπεκάμισεν ἡ εὐγενής ξένη κόμισσα Κάπνιστ ἕν τοῦ Αγίου ᾿Ανδρέου τοῦ Παλαμηδίου.  Ἕκαστον «ἄτομον δεν ἔχει οὔτε ἕν τετραγωνικόν µέτρον δι ἑαυτό ὅπως ἐκταθῇ… Πλησίον τῆς ἐκκλησίας τό Νοσοκομεῖον μολύνει τόν ἀέρα ἐν αὐτῷ οἱ ἐκ μεταδοτικῶν νοσημάτων πάσχοντες,  καθώς καί οἱ χειρουργικοί ἆσθενεῖς εὑρίσκονται φύρδην µίγδην συνεσωρευμένοι… υπάρχουσι περισσότεροι τῶν δέκα φθισικοί, ὡσαύτως ., ἐπιληπτικοί, ἄλλοι πάσχοντες ἐξ’ ἁγκυλώσεως, ἐκ νεφρίτιδος , ὑδρωπικίας , ἐξ’ οξέων, ρευματισμῶν κλπ.  Αὺτά λοιπόν είναι τά δύο κυριώτερα ἐλαττώματα των Ελληνικῶν φυλακῶν, ἡ ἕλλειψις τοῦ χώρου, καί ἣ ἕλλειψις τοῦ φωτός. Αλλά εἷς αὐτά πρέπει νά προστεθῇ καί τό θετικόν ἑλάτταμα τῆς βούτας , τοῦ ἡμιτόμου ἐκείνου βαρελίου τοῦ ὄπισθεν τῆς θύρας τοποθετηµένου, ἐντός τοῦ ὁποίου κατά τάς 20 ὅρας τῆς ἐν τῷ δωµατίω διαμονῆς των οὐροῦσι και ἀφοδεύουσιν οἱ φυλακισµένοι (διότι τό ἔχειν ἀποπάτους , ὡς εἴδομεν , ἐν ταῖς φυλακαῖς τῆς Κυπαρισσίας , εἶναι ἐξαΐρεσις).

Ἡ ἕλλειψις λοιπόν τοῦ χώρου καΐ τοῦ φωτός καί ἡ ὕπαρξις τῆς βούτας εἶναι αἱ κύριαι πηγαί τῶν ἄλλων παντοειδῶν δεινῶν τῶν μαστιζόντων τάς ἡμετέρας φυλακάς.

Εξ αὐτῶν προέρχεται ἡ φθειρίασις, ὁ καταπληκτικός πολλαπλασιασμός τῶν κορέων   καί ἢ µετάδοσις τῆς φυματιώσεως διά τῶν πτυέλων καί τῶν ρούχων…

Ακολούθως αναφέρεται στο πόσο εκτιμάται στην κοινωνία των φυλακισμένων ο “κακούργος”, (ο πεντάκις φονεύς, ο δεκάκις βιαστής) ενώ η λέξη κλέφτης θεωρείται προσβολή. “Εν ταις Ελληνικαίς φυλακαίς διδάσκεται εν εκτάσει η επιστήμη του φόνου, της κλοπής, του εγκλήματος. 

Καυτηριάζει την εύκολη και σε μεγάλη κλίμακα, χρήση του χασισιού, του πάθους της χαρτοπαιξίας, της τοκογλυφίας αλλά και της οπλοκατοχής και κυρίως της αυτοσχέδιας κατασκευής μαχαιριών. 

“…Αἱ μάχαιραι τά στιλέτα καί τά λοιπά σιγηλά ὅπλα , κεκρυµµένα, ἄγνωστον ποῦ μέχρι τῆς στιγμῆς ἐκείνης ἐξαστράπτουσιν αἴφνις εἷς τας χεῖρας τῶν καταδίκων. 

Εὶς τό Βουλευτικό τοῦ Ναυπλίου συνέβη τῇ 28 Απριλίου 1897 φρικαλέα συμπλοκή ἓν ώρᾳ νυκτός μεταξύ ἑβδομήκοντα καταδίκὠν. Ἐν τῇ βιαίᾳ καί ἀκατασχέτω αὐτῆς ὁρμῇς ἐσβέσθησαν τά φῶτα , καί οἳ παλαίοντες ἀπέμειναν ἐν τῷ σκότει. Αλλ’ ἡ περιπέτεια αὕτη δέν ἐμείωσε τήν λύσσαν των. Αποχωρισθέντες κατά κόμματα καί ἐστραμμένα ἔχοντες τᾶ νῶτα πρός τούς τοίχους ὥρμων κατ’ αλλήλων κρατοῦντες τά φάσγανα εἷς τό αἰφνίδιον καί στιγμιαῖον φῶς ἀναπτομέγου πυρείου, κατεκόπτοντο, ἐβρυχῶντο , ὠρύοντο , ἡ δέ φρουρά καί αἱ συγκεντρωθεῖσαι ἔξω ἄρχαί τῆς πόλεως ἀνίσχυροι νά πράξωσί τι περιωρίζοντο εἷς ἄνωφελεῖς ἱκεσίας. Τέλος ἕκ τοῦ κόπου καί τῶν ἀπωλειῶν, τά ἀντίπαλα στρατεύματα κατέθεσαν τά ὅπλα, ἣ δέ φρουρά εἰσελθοῦσα περισυνέλεξε µετά τριῶν φονευμένων καί 15 πληγωμένων µέλη καί κρέατα κεκοµµένα καί θερμά εἰσέτι…”

Σε άλλο σημείο αναφέρει: “… Ποῖα δέ ἀποτελέσματα δύναται νά ἔχη ἐπί τῶν παραπονεµένων ἐκείνων ψυχῶν ἡ τῆς θρησκείας ἀντίληψις ἀποδεικνύει τό ἀκόλουθον ἐκπληλτικόν ὄντως περιστατικόν , τό ὁποῖον διηγεῖται ἡ κυρία Κάπνιστ 

« Όταν ὁ µετά τοσαύτης ἀγάπης καί εὖμενείας ἀπαγγελθείς λόγος ( ἓν Παλαμηδίω)  ὑπό τοῦ ἱεροκήρυκος ἐτελείωσε, στρατιώτης τις ἐπλησίασε τόν ἱεροκήρυκα καί ἐρέ διά νά μᾶς εἴπῃ ὅτι κατάδικός τις ἐπεθύμει νά μᾶς ὁμιλήση ἐπί παρουσίᾳ καί τοῦ ἀξιωματικοῦ τῆς ὑπηρεσίας. Ο καταδικος οὗτος ὀνόματι Δεδεμπίλης εἶναι ὁ χαμερπέστερος τύπος τῶν φυλακῶν. 

Ἡμέραν τινά ὅτε δι ἐρήμου τινός οδού διήρχετο νεᾶνις τις, ἐπετέθη κατ’ αὐτῆς καί κατέστησε ταύτην θὔμα τῆς ἆγριότητάς του, επειδή δε αύτη εζήτει βοήθεια κραυγᾶζουσα τήν ἐφόνευσεν. Ὁ μόνος µάρτυς τοῦ φόνου ήτο Βλάχος τις ποιμήν ἐτῶν 17. Οὗτος παρίστατο µετά πονηρᾶς περιεργείας εἰς τήν σκηνήν ταύτην, ἀλλά δέν µετέσχε τοῦ φόνου, εκ φόβου δε μήπως φονευθῇ ἐκρύβη. Κατά την δίκην δεν κατεδικάσθη ο Δεδεµπίλης εἰς τήν κυρίως ποινήν , ὁλόκληρον τό ἄδικον ἐρρίφθη ἐπί τοῦ Βλάχου, ὁ δέ νεανίας οὗτος ἐτῶν 18 τήν σήμερον μονογενής υἱός δυστυχοῦς χήρας….. εἶναι εἰς θάνατον καταδικασμένος! Εἷδον τόν Δεδεµπίλην κατεχόµενον ὑπό ἴσχυρᾶς ἠθικῆς πάλης. “εστέ μάρτυρες καί οἱ τρεῖς σας, μᾶς εἶπεν, ἐκείνου τό ὁποῖον θά σᾶς διηγηθῶ. “Ο Βλάχος τόν ὁποῖον κατηγόρησα, ὅτι ἐφόνευσε την νεάνιδα δέν το ἔπραξε… ὁ φονεύς εἶμαι ἐγώ!

Καί ἐπιλέγει ἣ φιλάνθρωπος ξένη:  “Εάν ἢ ἐξήγησις μιᾶς παραβολῆς τοῦ Εὐαγγελίου ἄγῃ εῖς τοιαῦτα ἀποτελέσματα ἐν τῇ παρούσῃ τῶν κπαταδίκων καταστάσει, ὁποίαν ἐλπίδα ἀναμορφώσεως τό τοιοῦτον μᾶς παρέχει , ἐάν τό σύστημα τῶν φυλακῶν καθίστατο καλύτερον ! “.

Ολόκληρη την έκθεση μπορείτε να τη διαβάσετε ΕΔΩ