Η πρώτη προσπάθεια των Αμερικανών

 για απόκτηση ναυτικής βάσης στο Αιγαίο

Απόσπασμα από το χάρτη “General Map of European Turkey, Greece and the Ionian Islands”,  Adrien-Hubert Brué

Από την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης οι Ευρωπαϊκές Μεγάλες Δυνάμεις έστρεψαν την προσοχή τους, αργά αλλά σταθερά, στον αγώνα των Ελλήνων, πολλές φορές συμπαρασύροντας η μία την άλλη, προς όφελος των επαναστατημένων Ελλήνων. Εκτός από την Αγγλία, την Γαλλία και την Ρωσία που αποτέλεσαν τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις, σημαντικό ρόλο έπαιξαν και οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Η έναρξη του ενδιαφέροντος της Αμερικής  παίρνει επίσημα “σάρκα και οστά” με το διάγγελμα του Προέδρου James Monroe στις 3 Δεκεμβρίου 1822, με την ευκαιρία του επίσημου απολογισμού του έτους, όπου για την Ελλάδα είπε ανάμεσα στα άλλα:

Ο 5ος Πρόεδρος των ΗΠΑ, James Monroe

“Το όνομα της Ελλάδας γεμίζει τη σκέψη μας με τα πιο υψηλά αισθήματα και ξυπνάει στην καρδιά μας τις πιο ευαίσθητες χορδές….

Τό γεγονός ότι μιά τέτοια χώρα έπρεπε να καταπιεστεί και να αποκρυφτεί από τον υπόλοιπο κόσμο, κάτω από στυγνή τυραννία αποτέλεσε αιτία ασίγαστης και βαθιάς θλίψης για τα ελεύθερα πνεύματα στις γενιές που πέρασαν… 

Διατηρούμε έντονη την ελπίδα ότι ο λαός αυτός θά έπανακτήσει τήν ανεξαρτησία του και θα ξανακερδίσει τη χαμένη του θέση ανάμεσα στά έθνη της γης”.

Λίγο καιρό μετά δημιουργούνται και οι πρώτες Αμερικανικές Επιτροπές υπέρ των Ελλήνων στην Νέα Υόρκη και κάποιοι Αμερικανοί έρχονται ως εθελοντές στο πλευρό των Ελλήνων. 

Οι Βρετανοί θορυβούνται  και μετά από το Δόγμα Μονρόε (που διακύρηξε ότι οι ΗΠΑ δεν θα επιτρέψουν στις ευρωπαϊκές δυνάμεις να αναμειχθούν στις υποθέσεις του δυτικού ημισφαιρίου και συγκεκριμένα στη βόρεια και νότια Αμερική) θεωρούν ότι οι Αμερικανοί θέλουν να επεκτείνουν την επιρροή τους στην Ανατολική Μεσόγειο, έναν χώρο που τον θεωρούν κατ’ εξοχήν δικό τους.

Απόσπασμα από το χάρτη “General Map of European Turkey, Greece and the Ionian Islands”,  Adrien-Hubert Brué

Και οι φόβοι τους μάλλον, επαληθεύονται  όταν τον Οκτώβριο του 1825, η Βρετανική εφημερίδα “Morning Post” δημοσιεύει ότι Αμερικανική ναυτική μοίρα από τέσσερα πλοία είχε καταπλεύσει τον προηγούμενο μήνα στο Ναύπλιο. Κατά τις πληροφορίες της εφημερίδας, που όμως δεν έχουν διασταυρωθεί από άλλες πηγές, ο επικεφαλής της μοίρας πλοίαρχος Rogers ήταν εξουσιοδοτημένος από τήν κυβέρνησή του να διαπραγματευτεί με την προσωρινή πολιτική ηγεσία των επαναστατών την σύναψη εμπορικής συνθήκης με την παράλληλη παραχώρηση από τις Η.Π .Α . έξι φρεγατών για το ναυτικό της Επανάστασης, ενώ ή Ελληνική πλευρά θά παραχωρούσε στον Αμερικανικό στολίσκο μία ναυτική βάση, στη Μήλο.

Σύμφωνα με τους μελετητές, αν οι πληροφορίες της εφημερίδας ήταν σωστές, δέν κατέληξαν, σε κάποιο θετικό αποτέλεσμα είτε γιατί τα βρετανικά συμφέροντα είχαν ήδη αποκτήσει ισχυρά ερείσματα στην επαναστατημένη Ελλάδα, είτε γιατί οι Αμερικανοί αποφάσισαν να διατηρήσουν ομαλές τις πολιτικές και εμπορικές σχέσεις, πού πρόσφατα είχαν συνάψει με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

 

Morning Post, 24/10/1825

Το δημοσίευμα της εφημερίδας έχει ως εξής:

“Ελήφθησαν ιδιωτικές επιστολές από τη Νάπολη της Ρωμανίας, μέσω της Μασσαλίας, της 17ης Σεπτεμβρίου. Η αμερικανική μοίρα έφτασε στη Νάπολη πριν από τις 17 Σεπτεμβρίου και χαιρέτησε τη σημαία της Ελλάδας μόλις τα πλοία αγκυροβόλησαν. Μια διαπραγμάτευση ήταν σε εξέλιξη μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και του καπετάνιου Ρότζερς, η οποία αναμενόταν να τελειώσει με τη θέσπιση Συνθήκης Εμπορίου και Φιλίας μεταξύ των δύο Δημοκρατιών. Εδώ και πολλά χρόνια, το εμπόριο των Ηνωμένων Πολιτειών της Βόρειας Αμερικής προσπαθεί να εδραιώσει  τα αμερικανικά συμφέροντα στη Μεσόγειο, και λέγεται ότι η αμερικανική κυβέρνηση έχει προσφερθεί να θέσει στη διάθεση της ελληνικής κυβέρνησης έξι φρεγάτες, αν η τελευταία , σε αντάλλαγμα, θέσει υπό την προστασία της αμερικανικής σημαίας το νησί του Μήλου, το οποίο διαθέτει το καλύτερο και μεγαλύτερο λιμάνι στο Αρχιπέλαγος.”

 

Η παραπάνω πληροφορία αναφέρεται και στο έργο του Κυριάκου Σιμόπουλου “Πώς είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του ’21 (1821-1829). Συγκεκριμένα αναφέρει “‘Οταν ο Ναύαρχος Rodgers έφθασε στο Αιγαίο οι φήμες οργίαζαν. Είχε διαδοθεί ότι η Αμερική ήταν αποφασισμένη, αν οι Τούρκοι αρνιόνταν διπλωματική συνεννόηση και υπογραφή συνθήκης, να στραφούν αποφασιστικά προς τους Έλληνες. Κυκλοφορούσε επίσης η φήμη ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα χρησιμοποιούσαν ως ναυτική βάση το λιμάνι της Μήλου. Τις διαδόσεις αυτές ερέθιζε και το γεγονός  ότι το “North Carolina” ήταν το μεγαλύτερο αμερικανικό πολεμικό που είχε ποτέ διασχίσει τον Ατλαντικό με προορισμό την Μεσόγειο.”

Napoli di Romania. Πανοραμική θέα στο Ναύπλιο με το κάστρο Μπούρτζι στα αριστερά. Το αγκυροβολημένο αμερικανικό πολεμικό πλοίο μπορεί να είναι το USS Warren. Αυτή η εικόνα ήταν μια από αυτές που χαράχτηκε από τον Francis Kearny. Ζωγραφίστηκε από τον Joseph Partridge, 1829

Ίσως η πρώτη απεικόνιση αμερικανικού πολεμικού πλοίου στο Ναύπλιο (1829)

Σε άλλο σημείο ο Κυριάκος Σιμόπουλος επιβεβαιώνει την είσοδο της Αμερικανικής ναυτικής μοίρας στο λιμάνι του Ναυπλίου τον Σεπτέμβριο του 1825. “Οι Έλληνες, φυσικά, αγνοούσαν την πολιτική των Ην. Πολιτειών και το ρόλο της αμερικανικής ναυτικής μοίρας στο Αιγαίο. Κι όταν τα Αμερικανικά πολεμικά κατέπλευσαν στ’ Ανάπλι – 12 έως 17 Σεπτεμβριου 1825 – πολλοί πίστεψαν πως πρόκειται για πολεμική βοήθεια.”

 

Πηγές κειμένου

• Morning Post, 1825
• Η Ελληνική Επανάσταση και ο Βρετανικός Τύπος, Δημήτριος Λουλές
• Πώς είδαν οι ξένοι την Ελλάδα του ’21 (1821-1829), 5ος τόμος, Κυριάκου Σιμόπουλου