• Η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ), αποστέλλει ερωτηματολόγιο προς τον Δήμο Ναυπλιέων

προκειμένου να αποκτήσει εικόνα σχετικά με την δυνατότητα απασχόλησης και μόνιμης εγκατάστασης των προσφύγων , στην περιοχή.

• Η απάντηση του Δήμου Ναυπλιέων

1927

ΠΗΓΗ Κειμένου (για την Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων)

“Η περίθαλψη και αποκατάσταση των προσφύγων της Μικρασιατικής καταστροφής”  Χατζόπουλος Γ. Δημήτριος, εργασία

Πηγή Τεκμηρίων (για τη δράση της ΕΑΠ στο Ναύπλιο)

Γενικά Αρχεία του Κράτους

 

Ο προσφυγικός συνοικισμός “Βυζάντιο”, από την εφημερίδα “ΝΑΥΠΛΙΑΚΗ ΗΧΩ”, 07/07/1935

Με την κατάρρευση του μετώπου και την αποχώρηση του ελληνικού στρατού από την Μικρά Ασία, χιλιάδες πρόσφυγες τους ακολούθησαν. Μετά τη μεσολάβηση των συμμάχων και την συμφωνία της ελληνικής και της τουρκικής κυβέρνησης οι πρόσφυγες μεταφέρονταν με πλοία στην Ελλάδα. Η κατάσταση αυτή κράτησε από τα τέλη του 1922 μέχρι και τα μέσα του 1923. Είναι δύσκολο να υπολογιστεί με ακρίβεια ο συνολικός αριθμός των προσφύγων που έφτασαν μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Τους υπολογίζουν, περίπου, από 1.300.000 μέχρι και 1.400.000.

Ο τεράστιος αριθμός προσφύγων που έφτασε στην Ελλάδα από το τέλος του 1922 ασκούσε μεγάλες πιέσεις στην κατεστραμμένη οικονομικά Ελλάδα, ώστε να ικανοποιήσει τις αρχικές στοιχειώδεις ανάγκες αλλά και την περίθαλψη των προσφύγων. Όμως η οικονομική δυσπραγία, η ελλιπής κρατική οργάνωση, οι πολιτικές περιστάσεις και ο τεράστιος αριθμός τους, καθιστούσαν φανερό ότι η ελληνική κυβέρνηση ήταν ανίσχυρη να αντιμετωπίσει το τεράστιο πρόβλημα της περίθαλψης και αποκατάστασης των προσφύγων.

Στις 29 Σεπτεμβρίου 1923, ιδρύθηκε η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων (ΕΑΠ), με πρωτόκολλο που υπογράφηκε στη Γενεύη.  Η ΕΑΠ ήταν ένας αυτόνομος οργανισμός με πλήρη νομική υπόσταση, ανεξάρτητος από οποιαδήποτε εκτελεστική ή διοικητική ελληνική αρχή και λειτουργούσε υπό την εποπτεία της Κοινωνίας των Εθνών και της ελληνικής κυβέρνησης. Έδρα της ήταν η Αθήνα. Την διοικούσε ένα τετραμελές διοικητικό συμβούλιο αποτελούμενο, από δύο μέλη διορισμένα από την ελληνική κυβέρνηση, αλλά με έγκριση του Συμβουλίου της Κοινωνίας των Εθνών, ένα μέλος και ο πρόεδρός της. Ο πρόεδρος της Επιτροπής έπρεπε να είναι υπήκοος των ΗΠΑ, από το Συμβούλιο της ΚΤΕ. 

Παρά το γεγονός ότι την διοίκηση και την πολιτική της ΕΑΠ είχαν αναλάβει ξένοι, το υπόλοιπο στελεχικό δυναμικό της αποτελούνταν από Έλληνες και η χρηματοδότηση των προγραμμάτων της προερχόταν από το ελληνικό κράτος. Η δράση της εκτείνονταν σε όλη τη χώρα και το διοικητικό μηχανισμό της συγκροτούσαν πέντε διευθύνσεις. Εποικισμού Μακεδονίας στην οποία υπάγονταν 15 γραφεία εποικισμού, Εποικισμού Θράκης με 7 γραφεία, Εποικισμού Παλαιάς Ελλάδας, Ηπείρου και Νήσων με 18 γραφεία, Αστικής Αποκαταστάσεως και Οικονομικού. Στην ΕΑΠ το 1924 εργάζονταν 784 υπάλληλοι, ενώ το 1928 και 1929 ξεπέρασαν τους 2.000. 

Κτηματολογικό σχέδιο του Συνοικισμού, “Βυζάντιο”

Η ΕΑΠ λειτούργησε μέχρι τα τέλη του 1930 και σύμφωνα με τη σύμβαση που υπογράφηκε μεταξύ της ΕΑΠ και της ελληνικής κυβέρνησης, στις 24 Ιανουαρίου 1930, η πρώτη μεταβίβασε στο ελληνικό δημόσιο ολόκληρη την περιουσία της. Το ελληνικό δημόσιο δεσμεύτηκε να εκπληρώσει κάθε υποχρέωση που είχε αναλάβει η ΕΑΠ και με ιδιαίτερες συμβάσεις ορίστηκε ο τρόπος εκτίμησης των χρεών των προσφύγων και η είσπραξή τους από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος.

Τα παρακάτω έγγραφα, που δημοσιεύουμε, τονίζουν την ιδιαίτερη αποστολή της ΕΑΠ που ήταν να καταστήσει τους πρόσφυγες οικονομικά αυτάρκεις, δηλαδή να τους εξασφαλίσει όχι απλώς περίθαλψη αλλά παραγωγική απασχόληση και οριστική στέγαση, με τον όρο να εξοφλήσουν οι ίδιοι τα χορηγούμενα δάνεια.

 

Η επιστολή της ΕΑΠ προς τον Δήμαρχο Ναυπλίου

ΔΗΜΟΣ ΝΑΥΠΛΙΕΩΝ

‘Εν Αθήναις τῇ 9/9/1927

Αξιότιμε Κύριε,

Εν σχέσει με τὸ ἀποσταλέν ὑμῖν ἐρωτηματολόγιον ἀναφορικῶς πρός τήν ἐν τῷ νομῷ/πόλει ὑμῶν θέσιν τῶν ἀστῶν προσφύγων και την σημερινήν ἢ τὴν ἐνδεχομένην ἀνάπτυξιν τῶν ἔργων εἰς ά ἐπιδίδονται, ἔχομεν την τιμήν να παρακαλέσωμεν ὑμᾶς ὅπως ἐπισπεύσητε τὴν ἐπιστροφήν αὐτοῦ δεόντως συμπεπληρωμένου, πρός ὀλοκλήρωσιν τῆς παρ᾿ ἡμῶν γιγνομένης εργασίας, ἵνα δυνηθῶμεν να παραπέμψωμεν ταύτην ἐγκαίρως ὅπου δεῖ..

εὐχαριστοῦντες,

Διατελοῦμεν μετά τιμῆς 

῾Ο Πρόεδρος της ΕΑΠ.

Hodge Hill

 

ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΝΑΥΠΛΙΟΥ

Ο ΔΗΜΟΣ ΝΑΥΠΛΙΕΩΝ

ΠΡΟΣ

Τόν κο Πρόεδρον της  Επιτροπής αποκαταστάσεως προσφύγων

λαμβάνω την τιμή να αναφέρω υμίν

κ. Πρόεδρε, εις ανάντησιν του υπ αριθ 24222 υμετέρου εγγράφου, έκθεσιν επί των ερωτημάτων σας, των αφορούντων τους πρόσφυγας της περιφερείας μας.

 

Εν Ναυπλίω τη 14 Οκτωβρίου 1927

Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ*

*Αν και υπάρχει η υπογραφή του Δημάρχου, δεν υπάρχει το ονοματεπώνυμό του. Την τετραετία, 1925 – 1929, Δήμαρχος ΝΑυπλιέων ήταν ο Εμμανουήλ Σοφρώνης, στρατιωτικός γιατρός. Πήρε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913, στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία (1917-1923) και αποστρατεύτηκε με το βαθμό του γενικού αρχιάτρου.

 

ΕΚΘΕΣΙΣ

Ἐπὶ τοῦ ἐρωτηματολογίου τοῦ κ. Προέδρου τῆς ἐπιτροπῆς ἀποκαταστάσεως Προσφύγων διὰ τῆς ὑπ᾿ ἀριθμ. 24222 ἐξ αἰτήσεως του.

 

 

ΕΡΩΤΗΜΑ 1

Α Ποῖαι Βιομηχανικαὶ ἐγκαταστάσεις ἢ ἐπιχειρήσεις μεγάλαι ή μικραὶ χρησιμοποιοῦσαι Πρόσφυγας ἐργὰτας, ὑπάρχουσιν ἐν τῇ Περιφερεία Ναυπλίου(συμπεριλαμβανομένων τῶν Μεταλλίων).

Β Πρόκειται νὰ ἱδρυθῶσι προσεχώς νὲα τοιαύτα;

Γ Πρόκειται νὰ γίνῃ ἐπέκτασις τῶν ἤδη υπαρχουσών;

ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ 1 

Α Περσικῶν Ταπήτων, ᾿Επεξεργασίας Καπνῶν καὶ ἐλο Κονσερβοποιεῖς.

Β “Οχι.

Γ ῎ΟΧΙ. Λόγῳ τῆς ἐλευθέρας εἰσαγω τῆς Λαχανικών ἐξ Αιγύπτου δυσχεραίνεται ἡ ὕπαρξις τῶν Κονσερβοποιείων.

ΕΡΩΤΗΜΑ 2 

Α Γνωρίζετε ἂν ὑπάρχουσιν ἐν τῇ Περιφερεία σας ἐπιχειρήσεις ή εργασίαι, αἴτινες θα διηυκολύνοντο, καὶ θὰ ἐπεξετείνοντο διὰ τῆς ἀνεγέρσεως οἰκημάτων πρὸς στέγασιν τῶν Προσφύγων τῶν χρησιμοποιουμένων ἐν αὐταῖς;

Β Γνωρίζετε ἂν ἡ χορήγησις στέγης εἰς Πρὸσφυγας μέλλοντας να χρησιμοποιηθῶσιν ως ἐργάται θὰ διηυκόλυνε τὴν δημιουργείαν νέων ἐπιχειρήσεων διὰ τῆς ἐλαττώσεως τῶν γενικῶν ἐξοδων ἣν θὰ συνεπήγετο

ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ  2

Α Δὲν ὑπάρχουσιν. Μόνον τὸ Κονσερβοποιεῖον Παπαντωνίου ἐμερίμνησε περὶ οἰκημάτων ἐλαχίστων ἐργατών του. 

Β Εἶναι ἄδηλον διότι ἐπέκτασις ἐργασιῶν μέχρι σήμερον δὲν προβλέπεται.

ΕΡΩΤΗΜΑ 3

Γνωρίζετε ἂν μεταξὺ τῶν Προσφύγων της περιφερείας Ναυπλίου, ὑπάρχουσι τοιοῦτοι ἀσκοῦντες ή ικανοὶ ν’ ἀσκήσωσι, ὁμαδικώς ή ατομικώς, ἐπάγγελμα ὅπερ οι ηυδοκίμη ἐπὶ τῇ προϋποθέσει ὅτι θὰ ηύρίσκετο κατάλληλος διεύθυνσις καὶ ὅτι θὰ ὑπῆρχον διαθέσιμα κεφάλαια πρὸς ὑποστήρηξιν των: (Δημιουργεία νέων Βιομηχανιῶν ή ἀνάπτυξις τῶν ήδη ὑπαρχουσών) τοιούτων π.χ. ταπητουργοί, σηροτρόφοι, εριουργοί, νηματουργοί.

ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ  3

Μεταξὺ τῶν Προσφύγων τῆς περιφερείας μας ὑπάρχουσιν ἱκανοὶ vα ἀσκήσωσιν ὁμαδικῶς ή ατομικῶς ἐπάγγελμα ὅπερ θὰ ηὐδοκίμῃ ἂν θα ὑπῆρχον κεφάλαια διαθέσιμα πρὸς ὑποστήριξιν των. Τὸ τῆς Ταπητουργείας.

ΕΡΩΤΗΜΑ 4

Υπάρχουσι ἐν τῇ περιφερεία σας ἀγροτικὰ κτήματα, ἐπιδεκτικά αμέσου έκματαλεύσεως, ἢ ἐκτάσεις ἐπιδεκτικαὶ έκχερσώσεως, ἡ ἔλη δυνάμενα νὰ ἀποξηρανθώσι διὰ μικρᾶς δαπάνης, εἰς τὰ ὁποῖα ἐγκατασταθῶσιν οἱ μεταξὺ τῶν αστῶν τῆς περιφερείας σας σήμερον κατ λεγόμενοι γεωργοί πρόσφυγες;

ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ  4

᾿Ὑπάρχουσιν ἐν τῇ περιφερεὶᾳ μας ἀγροτικά κτήματα ἐπιδεκτικὰ ἀμεσου ἐκμεταλεύσεως, ἐλώδη δυνάμενα ν᾿ ἐποξηρανθῶσι διὰ μικρᾶς δαπάνης, εἰς τὰ ὁποῖα νὰ ἐγκατασταθώσι οἱ εἰς τὴν περιφερειὰν μας πρόσφυγες ἔχοντα καὶ ύδωρ δια χάνδικος πηγαΐον τοῦ Δήμου διατέμνον τας εκτάσεις ανηκούσας τω Δημοσίω.

ΕΡΩΤΗΜΑ 5

Α Πόσαι νομίζετε, αλιευτικαί οικογένειαι, θὰ ἡθύναντο νὰ ζήσωσι, ἐκ τῆς ἀλιείας, αν έχορηγεῖτο  εἰς αὐτὰς στέγη ὡς και ἐφόδια ἢ ἐπαγγελματικὸν Δάνειον;

Β Εἰς ποῖα σημεῖα, ἐπὶ τῆς Παραλίας θὰ ἀφειλε νὰ γίνῃ ἡ ἐγκατάσταοις τοιούτων οἰκογενειών; 

ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ  5

Α Αλιευτικαὶ οἰκογένειαι θα ἠδύναντο να ζήσωσιν ἐκ τῆς ἀλιείας (15) δέκα πέντε, ἄν ἐχορηγεῖτο εἰς αὐτάς στέγη καὶ ἐφόδεια ἢ ἐπαγγελματικὸν δάνειον,

Β Η ἐγκατάστασις τούτων θὰ ἦτο δυνατὸν νὰ γίνῃ Βορείως τῆς Καραθώνος ἔνθα εἰς κτήματα τοῦ Δημοσίου θὰ ἠδύναντο νὰ ἐγκατασταθῶσι καὶ Γεωργοὶ ἐν ὅλῳ πεντήκοντα 50 οικογένειαι.

ΕΡΩΤΗΜΑ 6

Α Θεωρεῖτε ὅτι ἐν τῇ περιφερεία σας αστοί πρόσφυγες είναι εις θέσιν νὰ βελτιώσωσι βαθμηδὸν τὴν θέσιν των;

Β Θεωρείτε ότι ο αριθμός αυτών θα ηδύνατο ν᾿ αὐξηθῇ; ή τουναντίον ὅτι εἶναι υπερβολικός, και θα έδει να ελαττωθή;

Γ Γενικότερον, ποία η γνώμη σας προκειμένου περὶ τῆς ἐγκαταστάσεως ᾿Αστῶν Προσφύγων ἐν τῇ περιφερεὶῷ Ναυπλίου;

ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ  6

Α Οἱ ἐν τῇ περιφερεία μας πρόσφυγες δὲν εἶναι δυνατὸν να βελτιώσωσι βαθμηδόν τὴν θέσιν των. “Όσοι μέχρι σήμερον δὲν κατώρθωσαν τί, ούτοι διακρίνονται ἐπὶ ἀνεργεὶᾳ καὶ ὀκνηρότητι, εἰσὶ δὲ ἐλάχιστοι. 

Β Ο αριθμός τῶν ὑπαρχόντων προσφύγων εἶναι ὑπερβολικός, ἀλλά ἀνεκτὸς. Δέον ὅμως νὰ ἐλαττωθῇ διότι παραμένουσιν εἰς Δημόσια ἤ ιδιωτικὰ οίκηματα τὰ ὁποῖα ἔχει ενοικιάσει τὸ Δημόσιον καὶ τὰ ὁποῖα μετέβαλον εἰς ἐρείπια. Τοιαῦται οἰκογένειαι εἰσὶ πεντήκοντα 50 περίπου καὶ κινδυνεύουσι ν’ ἀποθάνουσι ἐν πνευμονίας, ή στηθικών και μολυσματικών νοσημάτων παρ’ όλην την επίβλεψιν των ιατρών και των αρμοδίων.

Γ Γενικότερον, η γνώμη μας περὶ τῆς ἐγκαταστάσεως Προσφύγων ἐν τῇ περιφερεὶα μας, ὅτι λόγῳ τοῦ ὅτι δὲν ὑπάρχουσι χώροι χώροι οίτινες νὰ εἶναι δυνατὸν μὲ όλίγα ἔξοδα νὰ ἐγκατασταθῶσιν καὶ ὅτι λόγω τοῦ ὅτι πολλοί τῶν ἐνταῦθα διαμενόντων δὲν ἔχουσιν ἐπάγγελμα εἰ μὴ τὸ τοῦ ἀχθοφόρου καὶ ἐπομένως, ή δέον να χορηγηθή αὐτοῖς ἔδαφος πρὸς καλλιέργειαν και οἰκὴματα πρὸς ἐγκατάστασιν, ή δέον νὰ μεταφερθώσιν ἐντεῦθεν διότι οὕτω παραμένοντες δυστυχούσιν.

᾿Εν Ναυπλὶῳ τῇ 13η Οκτωβρίου 1927

Ο Δήμαρχος Ναυπλιέων