Η αγροτική τάξη δεν πάει στον Παράδεισο

Δεν παράγουμε τίποτα, εισάγουμε τα πάντα και ο «έλληνας αγρότης»

κοντεύει να γίνει το πιο σύντομα ανέκδοτο. Να φταίει ο ίδιος;

Οι κυβερνήσεις; Η Ευρώπη και οι επιδοτήσεις; Ο καθηγητής στο Πάντειο

Πανεπιστήμιο Αντώνης Μωυσίδης διερευνά τους λόγους και τις αιτίες

για τα οποία η αγροτική τάξη απειλείται ρε ολική καταστροφή.

(Περιοδικό «Έψιλον» της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας στις 23/01/2011)

Πρέπει να λάβουμε υπόψη τη δεκαε­τία του ’40, με τις τεράστιες καταστροφές τόσο στην παραγωγή όσο και στο ανθρώπι­νο δυναμικό από την Κατοχή και τον Εμφύ­λιο.

Η χώρα και ο αγροτικός κόσμος στη δεκαετία του ’50 βγήκαν βαθιά τραυμα­τισμένοι. Αν συνυπολογίσουμε και την αγρο­τική μεταρρύθμιση του Μεσοπολέμου (που οι αγρότες έγιναν μεν ιδιοκτήτες, πολύ μι­κρών όμως κλήρων, η παραγωγή των οποί­ων μόλις που αρκούσε για την αυτοκατανάλωση), αντιλαμβάνεται κανείς ότι η κατάσταση στην ύπαιθρο είχε το χαρακτήρα ανθρωπιστι­κής κρίσης.

Οι αγροτικοί πληθυσμοί, παρέμειναν απομονωμένοι στην ύπαιθρο. Ήταν έρμαια της χωροφυλα­κής, του κάθε εκπροσώπου της εξουσίας, που έλεγχε και τις πιο απλές πτυχές της καθη­μερινής ζωής στην επαρχία. Η μετανάστευ­ση, εσωτερική και εξωτερική, απάλλαξε το σύστημα από τον κίνδυνο μιας κοινωνικής έκρηξης. Δεν είναι τυχαίο ότι το ηλικιακά πιο νεαρό, ζωντανό, δημιουργικό και δυνάμει καινοτόμοτμήματου αγροτικού πληθυσμού προτίμησε την έξοδο διαφυγής από τον τόπο του. Η μετανά στευση λειτούργησε στην επαρχία ως ασφαλιστική δικλείδα για την εξουσία – που, διαφορετικά, θα είχε να αντι­μετωπίσει συγκρουσιακές καταστάσεις. Αλ­λά εκείνο το προοδευτικό κομμάτι των αγρο­τών-οι οποίοι, ζώντας στο ημίφως της δημο­κρατίας, είδαν στη μετανάστευση μια διέξο­δο από την οικονομική και πολιτική καταπί­εση μετέφερε το αίτημα της χειραφέτησης του στη μεγάλη πόλη, την Αθήνα.

Οι άνθρωποι που βγήκαν στη δεκαετία του 1960 στους δρόμους διεκδικώντας δι­καιώματα, την καλυτέρευση της ζωής τους, δεν ήταν μόνο οι αστοί της πόλης, αλλά και οι επαρχιώτες που συγχρωτίστηκαν μαζί τους. Και πώς απάντησε το σύστημα στην πίεση; Με τη δικτατορία.

Ήδη από τη δεκαετία του ’60 η μηχανή στον αγροτικό τομέα έχει πά­ρει μπρος. Η μαζική μετανάστευση 1,5 εκατ. αγροτών από την ύπαιθρο διευκολύνει την επιβίωση όσων παρέμειναν σ’ αυτήν. Παράλ­ληλα, ο αγροτικός τομέας σταδιακά εκσυγχρο­νίζεται, εκχρηματίζεται, εμπορευματοποιεί­ται.

Δείτε μερικούς αριθμούς: 5 χιλιάδες τρα­κτέρ το 1951,23 χιλιάδες το 1963,67 χιλιά­δες το 1971. Αντίστοιχα, αυξάνεται και η χρήση λιπασμάτων.

»Το 1961 το 80% του συνόλου των εξαγω­γών της χώρας ήταν αγροτικά προϊόντα και μόλις το 20% των εισαγωγών ήταν αγροτικά. Το παράδοξο είναι ότι αυτή η σχέση αλλάζει ριζικά με την ένταξη μας στην ΕΟΚ, οπότε υποχρεωνόμαστε να εισάγουμε από τις χώ­ρες της Ευρώπης ό,τι μας έλειπε από τα αγρο­τικά προϊόντα – κυρίως κρέας, που ήταν μά­λιστα ακριβότερο από τις εκτός ΕΟΚ χώρες, καθώς και γαλακτομικά προϊόντα. Φτάσαμε έτσι το 2008 να έχουμε ελλειμματικό εξω­τερικό εμπορικό ισοζύγιο στα αγροτικά προϊ­όντα, που έφτασε περί τα 2,9 δισ. ευρώ».

Το 1961 ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός στις κοινότητες,στα χωριά, που ζούσε από τη γεωργία ήταν το 85%.Το 2001 το ποσοστό αυτό κατέβηκε στο 37,7%, δηλαδή οι αγρότες έγιναν μειονό­τητα στο χωριό τους.

Με το ξέσπασμα της πετρελαϊ­κής κρίσης του 70 αρχίζουν να εμφανίζονται τα πρώτα δείγματα μαζικής ανεργίας στις πό­λεις της Ευρώπης, αλλά και στην Αθήνα.

»Αυτό σήμανε το τέλος της μετανάστευ­σης των αγροτών ως διεξόδου από τη φτώ­χεια τους. Π’ αυτό και από το 1981 παρατηρούμε, παρά τα προβλήματα, σταθεροποίη­ση του αγροτικού πληθυσμού στην ύπαιθρο. Είναι τότε που η Ευρώπη επινοεί την πολιτική της πολυαπασχόλησης των αγροτών, που με διάφορα χρηματοδοτικά προγράμματα ευ­νοεί την περιφερειακή ανάπτυξη, υποστηρί­ζοντας επιχειρήσεις τοπικής ανάπτυξης, αγροτουρισμό κλπ., με στόχο να ανακόψει το ρεύμα προς τις πόλεις της ανεργίας και, από την άλλη, να προλάβει το ενδεχόμενο διαμόρφωσης συγκρουσιακών συνθηκών στην επαρχία.

Με την ε­πιδοματική και δασμολογική πολιτική της η Ευρώπη προσπάθησε να απαλλάξει τους αγρό­τες από τον διεθνή ανταγωνισμό και παράλλη­λα να εξασφαλίσει επάρκεια αγροτικών προϊ­όντων στο εσωτερικό της. Πράγμα που πέτυχε -τόσο καλά, όμως, που η παραγωγή άρχισε να γίνεται ασύμφορα πλεονασματική. Έτσι, ιδίως από τη δεκαετία του ’80, μπήκαν τα πε­ρίφημα πλαφόν παραγωγής με τον κανόνα της συνυπευθυνότητας, που σήμαινε ότι κάθε χώρα-μέλος είχε δικαίωμα συγκεκριμένης ποσότητας παραγωγής- που, αν την υπερέβαι­νε, την πλήρωνε. Αυτό ακριβώς συνέβη με το ελληνικό βαμβάκι.

Τα νούμερα από το 1981 της συνολικής Κοι­νής Αγροτικής Πολιτικής μάς δείχνουν ότι μό­λις το 20% των χρημάτων έρχονται στο νότο, ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό καταλήγει στις χώρες της Β. Ευρώπης. Και από αυτό το ποσο­στό, το 80% καταλήγει στις μεγάλες εκμεταλ­λεύσεις και τις βιομηχανίες και ένα μόλις 20% μοιράζεται στους αγρότες.

Σήμερα πλέον εισάγουμε τα πάντα. Ακόμα και φασόλια στη χώρα της φασολάδας. Και εξάγουμεχύμαλάδι στην Ιτα­λία, που το τυποποιεί και το πουλάει σαν δικό της. Από τη στιγμή που ο αιγύπτιος ή ο χιλιανός ή ο κινέζος αγρότης ζει με 1 ευρώ την ημέ­ρα, είναι εύλογο το προϊόν της παραγωγής του να είναι πολύ πιο φτηνό από εκείνο του έλλη­να αγρότη.

 

Αν λάβουμε υπόψη μας τη διεθνή κρίση παραγωγής στα σιτηρά και το ρύζι και τους πολυεθνικούς γίγαντες που ελέγχουν τις αγο­ρές τροφίμων και αγροτικών προϊόντων, ακό­μα και των σπόρων, και οι οποίοι προαγορά­ζουν στα χρηματιστήρια την παραγωγή ολό­κληρων κρατών, νομίζω ότι είναι επιτακτικό καθήκον για την Ελλάδα να διατηρήσει ένα μί­νιμουμ αγροτικής παραγωγής προκειμένου να εξασφαλίσει τις διατροφικές ανάγκες του πληθυσμού. Συνεπώς, είναι απαραίτητο το κράτος να στηρίξει την αγροτική παραγωγή, η οποία, χωρίς κάποια πολιτική επιδοτήσεων, είναι καταδικασμένη. Προσθέστε σ’αυτό και έναν αγροτικό πληθυσμό που γερνάει, τους νέους που απομακρύνονται από τη σκληρή ζωή στο χωράφι, τη γενικότερη οικονομική δυσπραγία της χώρας και την αναιμική βιομηχανική της ανάπτυξη και έχετε ήδη το περί­γραμμα ενός προβλήματος που δημιουργεί ένα άκρως δυσοίωνο μέλλον για τη χώρα».

ΠΗΓΗ

(Περιοδικό «Έψιλον» της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας στις 23/01/2011)

[issuu layout=http%3A%2F%2Fskin.issuu.com%2Fv%2Flight%2Flayout.xml showflipbtn=true documentid=110206224645-e33f104efa1c42a5ac18ce9394c27428 docname=z______________ username=sxoliastis loadinginfotext=ZHTHMA%20AGROTIKO showhtmllink=true tag=rural width=420 height=297 unit=px]