Ο Καραγκιόζης εμφανίστηκε στο Ναύπλιο το 1841

Η εμφάνιση του Καραγκιόζη στο Ναύπλιο,

έγινε σύμφωνα με την εφημερίδα “Ταχύπτερος Φήμη” στις 21/08/1841

Ο τόπος γέννησης του αγαπημένου μας Καραγκιόζη δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένος και οι απόψεις που έχουν διατυπωθεί, πολλές. Η ιστορία τής δημιουργίας του βασίζεται σε προφορικές παραδόσεις, από τις οποίες η πιο διαδεδομένη αναφέρεται στον γνωστό θρύλο του Καραγκιόζη και του Χατζηαβάτη που ζούσαν στην Προύσα. Γύρω στο 1300, ο Καραγκιόζης, ο Χατζηαβάτης κι άλλοι μάστορες έχτιζαν το τζαμί στην Προύσα, όπου τους παρακολουθούσε ο σεΐχης Μεχμέτ Κιουστερί, Πέρσης δερβίσης. Οι δύο χτίστες ξεχώριζαν από τους άλλους εργάτες για τα καθημερινά τους αστεία, και αποσπούσαν και τους άλλους χτίστες. Ο σουλτάνος πρόσταξε τότε να τους κρεμάσουν, γεγονός που στενοχώρησε πολύ τους άλλους χτίστες. Έτσι ο Μεχμέτ Κιουστερί, για να τους διασκεδάσει, ζωντάνεψε σε θέατρο σκιών τους δύο αδικοχαμένους. Ιστορικά λοιπόν, δημιουργός του τούρκικου Θεάτρου Σκιών θεωρείται ο σεΐχης Μεχμέτ Κιουστερή, που δοξάστηκε & έμεινε ως τώρα το όνομά του & το μνημείο του στην Προύσα. Στις παραστάσεις μάλιστα του σοβαρού Καραγκιόζη, που γινόταν τις μέρες του Ραμαζανιού, άρχιζαν το έργο ζητώντας τη χάρη του Αλλάχ & αμέσως μετά μνημόνευαν το όνομα του Κιουστερή.

Υπάρχει όμως και ακόμα ένας θρύλος για τον Καραγκιόζη, ο οποίος αναφέρεται στην ιστορία ενός Έλληνα από την Ύδρα, του Μαυρομάτη, και τοποθετείται χρονολογικά περίπου τον δέκατο όγδοο αιώνα. Ο Μαυρομάτης λέγεται ότι ήρθε στην Τουρκία από την Κίνα με το θέατρο σκιών του. Αποφασίζοντας να εγκατασταθεί πλέον μόνιμα στην Πόλη, προσάρμοσε τόσο τη ζωή του όσο και το θέατρό του στα ήθη των Τούρκων. Έτσι ονόμασε τον πρωταγωνιστή του Karagöz, που στα τούρκικα σημαίνει μαυρομάτης.

Τον 16ο αι. ο Καραγκιόζης έχει διαδοθεί σ’ όλη την Οθωμανική αυτοκρατορία & έχουν πια καθοριστεί τα χαρακτηριστικά του. Είναι άλλωστε το μόνο είδος θεάτρου που μπόρεσε να ζήσει στην Τουρκία, γιατί το Κοράνι απαγόρευε οποιαδήποτε αναπαράσταση της ανθρώπινης μορφής. Τη σκιά τη δέχτηκαν οι Μουσουλμάνοι θεολόγοι, επειδή, όπως είπαν, όλα τα πράγματα έχουν τη σκιά τους, που είναι κάτι ξεχωριστό από το σώμα.

Αυτόν τον Καραγκιόζη τον γνώρισαν φυσικά και οι Έλληνες της Πόλης. Είναι πιθανό ότι ο ελληνικός Καραγκιόζης δεν παίχτηκε ποτέ εκεί, γιατί η τουρκική εξουσία δεν ευνοούσε τις συγκεντρώσεις. Μετά την επανάσταση όμως, Έλληνες από την Κων/πολη μεταφέρουν το θέαμα πρώτα στην Ήπειρο & έπειτα στην Πάτρα. Ο πρώτος που τον έφερε ήταν, φαίνεται, ο Μπαρμπαγιάννης ο Μπράχαλης.

Έτσι σιγά-σιγά ο Καραγκιόζης ριζώνει στον ελληνικό χώρο & εξελληνίζεται. Καθαρίζεται εντελώς από το χυδαίο στοιχείο. Δημιουργεί τύπους μέσ’ απ’ το ελληνικό περιβάλλον της εποχής, όπως ο σιορ-Διονύσιος, ο Μπαρμπαγιώργος, ο Μορφονιός, ο Σταύρακας, η Καραγκιόζαινα, το Κολλητήρι… Βέβαια υπάρχουν και οι Τούρκοι: ο Πασάς, η Βεζιροπούλα, ο Δερβέναγας, πρόσωπα μάλιστα, που, όπως είδαμε, τα έπλασαν πρώτοι οι Έλληνες καραγκιοζοπαίχτες.

Καταγεγραμμένη εμφάνιση του Καραγκιόζη στη Νεότερη Ελλάδα είναι από την εφημερίδα “ΤΑΧΥΠΤΕΡΟΣ ΦΗΜΗ”.

κάντε κλικ στην εικόνα

Συγκεκριμένα στις 18/08/1841 αναφέρει: “…Την 21 του παρόντος θα παρουσιαστεί εις το Ναύπλιον η κωμωδία του Καραγκιόζη έχουσα αντικείμενο τον Χατζηαβάτη και Κουτσούκ – Μεμέτην…”