Ο Άγιος Νικόλαος Ναυπλίου δεν χτίσθηκε το 171,
αλλά μετά την επανάσταση…
Υπολογίζεται μεταξύ 1830 – 1840.
Η επιγραφή που υπάρχει αναφέρεται σε άλλο ναό
Άρθρο του αρχαιολόγου Χρήστου Πιτερού
στο ένθετο “ΠΑΝΟΡΑΜΑ” της εφημερίδας
“ΤΑ ΑΡΓΟΛΙΚΑ” στις 15/12/2012.
Με τις εορτές της Αγίας Βαρβάρας και του Αγίου Νικολάου στις αρχές Δεκεμβρίου, όταν το κρύο κατεβαίνει από τα βουνά, αρχίζει η περίοδος των Χριστουγέννων. Στο Ναύπλιο κάθε χρόνο ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Νικολάου δίπλα στη Θάλασσα, προστάτη των Θαλασσινών, των ψαράδων και όσων αρμενίζουν στα πέλαγα πανηγυρίζει.
Κάθε χρόνο ο τοπικός τύπος αναφέρεται στην εορτή τον Θαλασσινό Αγίου με τα καθιερωμένα κλισέ για τη εορτή (Αργολικά 8/12/2012) περί μεγαλοπρέπειας του εορτασμού, πανηγυρικού εσπερινού, λιτάνευση της εικόνας, καταλήγοντας συνήθως με τη εξής φράση: “Σ’ ένα χρόνο ο ναός κλείνει τριακόσια χρόνια από το χτίσιμό του. Πρόκειται μια έναν μεγαλοπρεπή ναό που οικοδομήθηκε το 1713 από τον Προβλεπτή του Ενετικού Στόλου Αυγουστίνο Σαγρέδο. Ο Ναός είναι τρισυπόστατος… “το τέμπλο και ο άμβωνας έχουν κατασκευαστεί στη Βενετία και ο πολυέλαιος στη Ρωσία” Ως προς τη χρονολόγηση του ναού αυτό αναγράφει και η εντοιχισμένη πρόσφατα, στη δεκαετία του 1990 λατινική (ενετική) επιγραφή στην αριστερή είσοδο της εκκλησίας “που επιβεβαιώνει του λόγου το αληθές”
“Hanc Divi, Nicolai Ecclesiam Nautarum/ Protecror August(inus) Sagredo/ Prov(isor) Clαssis Mαris Litori Degentius/ Connstruendam Prαicepit Adivit./ Anno M.D.CC.XIII”
(Την εκκλησίαν ταύτην του Αγ. Νικολάου Προστάτη των ναυτιλομένων ο Αυγουστίνος Σαγρέδος Προβλεπτής του στόλου εκ της πόλεως μετενεχθείσαν (μεταφερθείσαν) εις την παραλίαν ευπρεπέστερον να οικοδομηθεί διέταξε και συνετέλεσεν. Εν έτει 1713).
Αυτά γράφει η επιγραφή αλλά αναφέρεται στο 1713. Αυτά αναγράφει ο Μ. Λαμπρυνίδης, (Ναυπλία, 1975, 128) χωρίς άλλες διευκρινίσεις και δίνει την εσφαλμένη εντύπωση ότι η εκκλησία του Αγίου Νικολάου είναι κτισμένη στα 1713 χωρίς να αναφέρει τι έγινε στη συνέχεια.
Από μία εξέταση της εκκλησίας είναι εμφανή τα βασικά στοιχεία της νεοελληνικής νεοκλασικής αρχιτεκτονικής που έφτασε στην Ελλάδα με τον Καποδίστρια. Η εκκλησία που έχτισε ο Σαγρέδος δεν σχετίζεται με την γνωστή μας εκκλησία. Είναι βέβαιο ότι ο Σαγρέδος έκτισε κάποια άλλη παλιότερη, μη σωζόμενη, μικρή εκκλησία το πιθανότερο ανάλογων διαστάσεων με την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα που κτίστηκε την ίδια εποχή, στα 1702. Η σημερινή εκκλησία του Αγίου Νικολάου το πιθανότερο χτίστηκε στη δεκαετία του 1830-40 και υπάρχουν πολλά επιχειρήματα για την μεταεπαναστατική χρονολόγηση της εκκλησίας.
Η εντοιχισμένη λατινική επιγραφή θραυσμένη στις άκρες ήταν κτισμένη στο δάπεδο του Ιερού του Αγίου Νικολάου, όπου τοποθετήθηκε προφανώς, όταν γκρεμίστηκε η παλιά ενετική εκκλησία και από τα πατήματα του ιερατείου για 130-140 χρόνια περίπου είχε ως αποτέλεσμα να φθαρούν σε ένα μεγάλο βαθμό τα χαραγμένα γράμματα στο μάρμαρο. Στο μέσο της δεκαετίας του 1950 όταν έγιναν εργασίες ανακαίνισης στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου, η επιγραφή πετάχτηκε στο νοτιότερο ελεύθερο χώρο, όπου βρισκόταν το παλιό μαρμάρινο καμπαναριό, σήμερα Ξενώνας των Αξιωματικών. Ευτυχώς όμως κάποιοι αναγνώρισαν την επιγραφή και οι δύο καλόγνωμοι τότε αρχαιοφύλακες στο Μουσείο Ναυπλίου + Χρήστος Καρπατσέλης και Χρήστος Κριτσιδήμας , μετέφεραν την επιγραφή στο Μουσείο και σώθηκε (sic transit Gloria mundi).
Στη δεκαετία του 1990 μετά από αίτημα του δημοτικού συμβούλου του Δήμου Ναυπλίου στην τότε αρμόδια 5ηΕΒΑ ήλθε στο τοπικό συμβούλιο Μνημείων Πελοποννήσου το αίτημα για τον εντοιχισμό της επιγραφής του ιδρυτή της παλιάς εκκλησίας του Αγίου Νικολάου, του Αυγ. Σαγρέδου, στη νέα υπάρχουσα εκκλησία. Τότε εκφράσαμε την άποψη ότι η
επιγραφή είναι αρχαιολογικό μνημείο και σύμφωνα με τον αρχαιολογικό νόμο πρέπει να προστατευτεί στο μουσείο και δεν πρέπει να εντοιχιστεί διότι κάλλιστα μπορεί ανά πάσα στιγμή να φθαρεί από βανδαλισμό. Και προτείναμε να χαραχθεί το κείμενο της επιγραφής σε νέα μαρμάρινη πλάκα, να εντοιχιστεί στην εκκλησία παράλληλα με την γραπτή ενημέρωση των πολιτών ότι η επιγραφή δεν αναφέρεται στην υπάρχουσα εκκλησία. Αλλά το τοπικό συμβούλιο αποφάσισε διαφορετικά, διότι μία σωστή απόφαση προϋποθέτει πλήρη τεκμηριωμένη και σε βάθος εισήγηση του θέματος.
Είναι καιρός λοιπόν να αποτοιχιστεί η παλιά επιγραφή και να τοποθετηθεί νέα επιγραφή με την κατάλληλη επεξήγηση ότι αναφέρεται στην παλιά μη σωζόμενη εκκλησία του Αγίου Νικολάου καθώς και ότι ο υπάρχων Ναός του Αγίου Νικολάου έχει κτιστεί στην πρώτη περίοδο του ελεύθερου νεοελληνικού κράτους, με την ακριβή χρονολογία ανέγερσης. Η θέση της επιγραφής είναι στο Μουσείο της πόλης του Ναυπλίου ή σε κάποιο άλλο σχετικό Μουσείο. Ελπίζουμε με την ευκαιρία αυτή ότι η αρμόδιο 5η ΕΒΑ θα ενεργήσει προς τη σωστή κατεύθυνση, διότι σε τυχόν μελλοντική φθορά της επιγραφής, οι αρμοδίως υπεύθυνοι δε θα μπορούν να ισχυριστούν ότι δεν το γνώριζαν…
