Από το 1715 μέχρι το 1822, οι μουσουλμάνοι αποτελούσαν τη συντριπτική πλειονότητα του πληθυσμού στο Ναύπλιο. Εκεί έδρευαν Οθωμανοί αξιωματούχοι ‐ο πασάς, ο βοεβόδας, οι αγάδες, οι γενίτσαροι και πλήθος μαύρων σκλάβων. Οι μουσουλμανικοί πληθυσμοί επικρατούσαν στην πόλη, ενώ οι κύριες μειονότητες ήταν η χριστιανική και η εβραϊκή.
Το 1799, ο Φ. Πουκεβίλ [F. Pouqueville] αναφέρει ότι ο πληθυσμος του Ναυπλίου ανήρχετο σε 7.000 άτομα (Τούρκοι, Έλληνες και Αρμένιοι).
Το 1716 έγινε οθωμανική απογραφή των οικημάτων του Ναυπλίου που κατέγραψε 450 μουσουλμανικά και μόλις 17 χριστιανικά σπίτια. Οι ονομασίες των πέντε μαχαλάδων δεν υποδηλώνουν την ύπαρξη χριστιανικής συνοικίας, συνεπώς οι λιγοστοί χριστιανοί διέμεναν είτε έξω από τα τείχη είτε μαζί με τους μουσουλμάνους. Πιθανά ο αριθμός των χριστιανών κατοίκων είναι αρχικά τόσο μικρός ώστε δεν επέτρεψε τη δημιουργία ξεχωριστού μαχαλά, ενώ στη συνέχεια αυξήθηκε.
Τα πρώτα χρόνια του 19ου αιώνα, ο Πουκεβίλ και ο Έντ. Ντόντγουελ [Ed. Dodwell] τον υπολογίζουν σε περίπου 4.000, από τους οποίους οι περισσότεροι μουσουλμάνοι. Έχουν μεσολαβήσει τρία έτη, από το 1799 έως το 1801, που η επιδημία πανώλης έπληξε το Ναύπλιο και μείωσε κατά πολύ τον πληθυσμό του. Κατά την καποδιστριακή περίοδο (1828) έγινε η εκτίμηση ότι το 1821 τον πληθυσμό του Ναυπλίου αποτελούσαν 3.450 άτομα: 2.750 μουσουλμάνοι (79,71%), 500 χριστιανοί (14,49%) και 200 εβραίοι (5,80%). Χωρίς να παραπέμπουν στις πηγές, ο Δ. Κόκκινος αναφέρει ότι στο ξέσπασμα της επανάστασης υπήρχαν 860 μουσουλμανικές οικογένειες και μόλις 25 χριστιανικές, ενώ ο Μ. Λαμπρινίδης αναφέρει περίπου 300 χριστιανούς.
Για τους εβραίους του Ναυπλίου γνωρίζουμε ακόμη λιγότερα. Κατά τον 18ο αιώνα, το Ναύπλιο ήταν μια από τις πόλεις, όπως η Τριπολιτσά και ο Μιστράς, όπου συναντούμε εβραϊκούς πληθυσμούς. Η εβραϊκή κοινότητα στο Ναύπλιο διατηρήθηκε καθ’ όλον τον 18ο αιώνα και, όπως αναφέρθηκε, εκτιμήθηκε ότι το 1821 αριθμούσε 200 κατοίκους. Σύμφωνα με τον Σ. Πομάρντι [S. Pomardi], στις αρχές του 19ου αιώνα, η εβραϊκή κοινότητα υπερτερούσε πληθυσμιακά της χριστιανικής, καθώς ο περιηγητής αναφέρει ότι η πλειονότητα του πληθυσμού του Ναυπλίου αποτελείται από «Τούρκους, Εβραίους και λίγους Έλληνες». Σε κάθε περίπτωση, η εβραϊκή κοινότητα δεν παρουσιάζεται πλέον στην απογραφή που έγινε στο Ναύπλιο τον Αύγουστο του 1825, οπότε καταγράφτηκαν μόλις 3 εβραίοι.
.
Το Ναύπλιο κυριεύτηκε από τους Έλληνες επαναστάτες τον Δεκέμβριο του 1822 και εκκενώθηκε από τον μουσουλμανικό πληθυσμό του, εκτός από ορισμένους Οθωμανούς αξιωματούχους με τις οικογένειές τους, οι οποίοι παρέμειναν αιχμάλωτοι. Έκτοτε, υπήρξε ένα από τα σημαντικά πολιτικά και στρατιωτικά κέντρα των Ελλήνων επαναστατών, ιδιαίτερα μετά τον Ιούνιο του 1824 οπότε κατέστη έδρα της εθνικής διοίκησης και εγκαταστάθηκαν εκεί οι κυβερνήσεις και τα περιβάλλοντά τους. Οι εξελίξεις αυτές, η ασφάλεια που παρείχαν οι οχυρώσεις, οι κενωθείσες κατοικίες και πρωταίτια ο πόλεμος που μαινόταν στον ελλαδικό χώρο, είχαν σαν αποτέλεσμα να καταστεί το Ναύπλιο τόπος προσέλευσης για χιλιάδες πρόσφυγες. Το 1824, σύμφωνα με τον Γ. Βάδινγκτον [G. Waddington], υπήρχαν 7.000‐8.000 κάτοικοι. Το 1825, επήλθε δραματική αύξηση των επυλίδων στο Ναύπλιο εξαιτίας της εισβολής του Ιμπραήμ πασά στην Πελοπόννησο και της άλωσης του Μεσολο
γγίου από τους Οθωμανούς το 1826, μετά την οποία συνέρευσαν στο Ναύπλιο χιλιάδες ένοπλοι. Το 1826, στο Ναύπλιο βρίσκονταν περίπου 5.000 άτακτοι, οι οποίοι απαιτούσαν να πληρωθούν από τη διοίκηση τους χρωστούμενους μισθούς τους.
Το φαινόμενο του υπερπληθυσμού καταγράφτηκε το 1825, οπότε η αστυνομία διεξήγαγε τρεις απογραφές των κατοίκων του Ναυπλίου, από τις οποίες μόνο μια διασώζεται ολοκληρωμένη. Η απογραφή αυτή, έγινε τον Νοέμβριο και κατέγραψε 10.276 κατοίκους76 από τους οποίους μόνο οι 284 ήταν εντόπιοι.
Σύμφωνα με τον Κ. Κόμη, κατά την απογραφή του 1825 το Ναύπλιο αριθμούσε 15.828 κατοίκους, από τους οποίους οι 391 εντόπιοι που διέμεναν στο Ναύπλιο πριν το ξέσπασμα της επανάστασης αποτελούσαν μόλις το 2,5% του συνολικού πληθυσμού. Ανάμεσά στους πρόσφυγες πλειοψηφούσαν οι Πελοποννήσιοι (43,5%), ακολουθούσαν οι Μικρασιάτες (9,8%) και οι επυλίδες από διάφορα μέρη των Βαλκανίων, της Μεσογείου και της Ευρώπης (πίνακας 4).
Τα επόμενα χρόνια οι περισσότεροι πρόσφυγες εγκατέλειψαν το Ναύπλιο και, όπως αναφέρθηκε, σύμφωνα με στοιχεία από τη γαλλική επιστημονική αποστολή, η πόλη διέθετε το 1829 5.550 κατοίκους. Ο Β. Δωροβίνης θεωρεί ότι οι κάτοικοι του Ναυπλίου υπερέβαιναν αυτόν τον αριθμό, καθώς το 1828 μόνο στο νέο προάστιο Πρόνοια διέμεναν 2.500 κάτοικοι. Σε κάθε περίπτωση, η επανάσταση έφερε το τελευταίο προσφυγικό ρεύμα που δέχτηκε η πόλη, μέρος του οποίου αποτέλεσε τον μόνιμο πληθυσμό της.
ΠΗΓΗ: ΑΛΙΚΗ ΦΑΚΟΥΡΑ – ΝΑΥΠΛΙΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΗ (Διπλωματική εργασία) Νοέμβριος 2006.
Περισσότερα θα δημοσιευθούν στο νέο τεύχος του ηλεκτρονικού περιοδικού μας, “Ο ΑΝΑΠΛΙΩΤΗΣ” που θα κυκλοφορήσει τον Ιούνιο.